Khai quang điểm nhãn là gì và ý nghĩa khai quang điểm nhãn trong đạo Phật

Khai quang điểm nhãn là gì?

Khai quang điểm nhãn là việc thổi linh khí vào tượng Phật, tuy nhiên đây không phải là hình thức mê tín. Nghi lễ khai quang điểm nhãn là nghi lễ cúng dường Phật Bồ tát, cũng là dịp để thuyết minh cho chúng sinh hiểu rõ hơn về Phật, thấy được hình tượng thiện lành, khởi tâm niệm Phật. 

Thông thường khai quang điểm nhãn diễn ra khi một số Phật tử thiết lập bàn thờ Phật trong nhà, khi ấy họ sẽ thỉnh tôn tượng Phật hoặc Bồ tát về thờ. Nghi lễ này cũng diễn ra tại nhà chùa, tu viện mỗi khi đặt tượng Phật, Bồ tát mới, tất nhiên sẽ tiến hành lớn và trang trọng hơn, đệ tử tụ tập đông đảo hơn.

Khai quang điểm nhãn giúp chúng sinh hiểu rằng mọi việc trên đời đều có nhân quả, còn việc thờ Phật, Bồ tát không phải là để cầu xin ban lộc phước. Con người nếu tạo thiện nghiệp thì sẽ được ban quả ngọt, còn gây ác nghiệp sẽ gieo quả báo.  

Khai quang điểm nhãn là tu tập để đạt được trí tuệ sáng soi, do đó đây cũng là cách nhắc nhở đại chúng luôn hành trì Phật pháp, tu tâm dưỡng tính đạt tới quả vị Phật. 

Vì sao có nghi thức khai quang điểm nhãn?

Dân gian quan niệm, khai quan hay an vị là lễ nghi đưa "thần lực" của Phật an ngự vào tôn tượng, như vậy ma quỷ không dám quấy phá, người công đức hay cúng bái thì được thần, Phật chứng giám. Nếu không làm vậy, ma quỷ sẽ nhập vào tượng, hưởng hương khói và cúng dường, khác nào Phật tử quỳ lạy ma quỷ.

Quan niệm trên xuất phát từ việc nhiều người cho rằng một bức tượng, vật thể nếu không gọi đúng tên thì sẽ không ứng nghiệm linh thiêng. Sự ứng nghiệm đó là do những vật thể ấy được cao tăng thúc đẩy thành linh vật, mang tính chất huyền bí. Việc khai mở vật từ vô tri trở nên linh thiêng có liên quan tới đạo hạnh của bậc chân tu cũng như trình tự triển khai nghi lễ.

Cũng có quan niệm cho rằng nghi lễ khai quang điểm nhãn là không cần thiết, bởi họ cho rằng tượng Phật hay tượng Bồ tát chỉ là "công cụ" để tu hành. Tôn tượng chỉ là hình tượng vô tri vô giác, đứng trước tượng mà gián tiếp nhớ lại đặc tính của Ngài, tri cân Ngài vì con đường giải thoát cho chúng sinh mà Ngài khám phá.

Cũng có người cho rằng việc khai quang điểm nhãn là tạo sự ái kinh, khiến tôn thờ Phật tượng trở thành phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh. Việc chọn ngày tốt, giờ tốt để thỉnh tượng, làm lễ là cần thiết, tuy nhiên không nên quá cầu kỳ. Khai quan điểm nhãn là điều kiện cho người đệ tử bước vào con đường tu hành, chứ không phải thứ gì cầu kỳ, đao to búa lớn.

Ý nghĩa khai quang điểm nhãn trong đạo Phật

Căn cứ theo trích lục tại Từ điển Phật học định nghĩa, chư vị Bồ Tát có ngũ nhãn, và ngũ nhãn gồm: Nhục nhãn là mắt của thân xác; Thiên nhãn là mắt của thiên cõi trời sắc giới, vô lượng, vô hạn; Pháp nhãn: Mắt trí tuệ, quan sát cùng tột các pháp; Huệ nhãn: Mắt của các vị tu tập đắc đạo, thấy chân tướng, cứu độ chúng sanh; Phật nhãn: Mắt của chư Phật, thông suốt vạn pháp.

Còn trong Vô Lượng Thọ Kinh, Ngũ nhãn được hiểu là Nhục nhãn, không có gì phân biệt rõ, trong suốt; Thiên nhãn là vô lượng, thông đạt; Pháp nhãn là quan sát tột thật tướng các pháp; Huệ nhãn là thấy được chân tướng, có thể độ chúng sinh và Phật nhãn là con mắt thông suốt vạn pháp.

Có thể thấy rằng, một tứ là "nhãn" trong Phật pháp đã bao hàm nhiều tầng nghĩa. Bởi vậy, việc suy luận trần tục về nghi lễ nào đó trong đạo Phật sẽ tạo ra góc nhìn lệch lạc, ảnh hưởng tới việc tu tập, làm biến thiên tính chất cao đẹp vốn có của đạo. 

Thực tế, Phật giáo thường hướng tới tu tâm, thành tâm tu tập mà giải thoát khỏi phiền não, khổ đau, mọi việc trên đời đều do nhân quả mà thành. Cũng vì thế, chuyện khai quang điểm nhãn để tượng Phật có thần lực, để thêm linh thiêng hay không cho ma quỷ chiếm phần công quả là không có. Thờ tượng Phật, Bồ tát không phải là để cầu xin phước lộc, mà tạo nghiệp thiện thì gặt quả ngọt, tạo nghiệp ác thì nhận quả báo, đó là điều không thể tránh khỏi.

Việc tôn tượng Phật và Bồ tát tại gia cũng như tại chùa là để nhắc nhở chúng sinh nghe theo lời Phật dạy, chăm chỉ tu tập, hướng tới giải thoát, giác ngộ. Mục đích việc hành trì nghi lễ khai quang điểm nhãn trước khi tôn thờ tượng Phật, Bồ tát là để nhắc nhở chúng sinh hành trì Phật pháp, tu tâm dưỡng tính, giữ tâm thanh tịnh để đạt được quả vị Phật.

Chú niệm hương nghi lễ khai quang điểm nhãn

Người có tư cách khai quang điểm nhãn tượng Phật phải là người có trí tuệ, tâm thanh tịnh, thông suốt kinh luận của Phật, Bồ tát, hiểu ý nghĩa những gì các Ngài biểu đạt. Người làm lễ phải có cách giải thích minh bạch, rõ ràng về khai quang điểm nhãn, không để chúng sinh lạc vào mê tín, dị đoan, giáo dục chuyên sâu, đúng đắn, xuất phát từ tâm tu tập.

Chú niệm hương

Nam mô hách hách dương dương.

Nhật xuất Đông Phương.

Vạn sự Thần Pháp kiết tường.

Hộ Thân đệ tử thủ chấp phân hương.

Họa Linh phù Tiên Sư Tổ Sư chứng giám.

Án Thiên linh linh.

Án Địa linh linh.

Ngã linh thân phù lai ứng hiện.

Án thiên viên – địa phương – thập nhị công chương.

Thân Phù đáo thử trừ tà ma, quỷ mị bất đáo vãng lai.

Trừ bá bệnh, trừ tai ương.

Nam Mô Phật Tố minh dương Bồ Tát Ma Ha Tát.

Chú hội tổ

Nam mô Phật Tổ Như Lai chứng minh.

Đạt Ma tổ sư chứng minh.

Nam mô Tam Giáo Đạo Sư Tam Thập Lục Tổ.

Tổ Xiêm, Tổ Lèo, Tổ Miên, Tổ Mọi.

Mình dưới Châu Giang – Bà lai đàng chà.

Mẹ sanh, mẹ lục, ông lục Phật Tổ, Cửu Thiên Huyền Nữ, Lỗ Ban Chơn Tử.

Thập nhị Thời Thần. 12 vị Thần Bùa, Thập Lục Ông Tà Bà Tà, Bà Lục.

Chú khai quang – điểm nhãn

Phụng thỉnh Thổ Địa chi thần hoặc – Phụng thỉnh Tài Thần

Giáng hạ tại vị chứng minh – kim vì ân chú tên là: ... Tuổi ... Phát tâm phụng thờ cốt vị. Xin ngài giáng hạ nhập vô – hồn nhãn nhập nhãn – hồn nhĩ nhập nhĩ – hồn tâm nhập tâm – túc bộ khai quờn – tâm can, tì phế, thận – cấp cấp linh linh.

Điểm nhãn nhãn thông minh.

Điểm nhĩ nhĩ thinh thinh.

Điểm khẩu khẩu năng thuyết.

Điểm phủ túc thông hành.

Cấp cấp như luật lệnh.