Khởi nghĩa thất bại, quận He, quận Hẻo bị chúa Trịnh làm nhục ê chề

Sau khi cuộc nổi dậy ở quận Hẻo Nguyễn Danh Phương và quận He Nguyễn Hữu Cầu thất bại, chúa Trịnh đã bày đủ trò để làm nhục 2 vị anh hùng “sa cơ”.

Thùy Nguyễn Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Theo ghi chép trong sử cũ, ngày 28 tháng Chạp năm Canh Ngọ (1750), thuộc tướng của Phạm Đình Trọng - Thống lĩnh đạo Nghệ An là Viêm Thọ hầu Phạm Đình Sĩ đã bắt được quận He Nguyễn Hữu Cầu trên địa phận huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An. Đầu năm Tân Mùi (1751) quận Hẻo Nguyễn Danh Phương bị quân chúa Trịnh truy đuổi, sau đó bị phục binh vây bắt được tại xã Tĩnh Luyện, huyện Lập Thạch.

Chỉ trong thời gian ngắn, hai người cầm đầu các cuộc nổi loạn khiến chúa Trịnh “mất ăn mất ngủ” nhiều năm đều bị bắt giữ. 

Cuộc nổi dậy của Quận He và Quận Hẻo

Sau khi bị nhà Mạc cướp ngôi, vua Lê được lập nhưng chỉ là “bù nhìn” bởi quyền lực nằm trong tay chúa Trịnh. Do đó, bên cạnh cung vua là phủ chúa. Tình hình Đại Việt cũng có nhiều biến động dưới thời Lê Trung hưng (1533 - 1789), hết chia Nam - Bắc triều lại đến Đàng Trong - Đàng Ngoài. Đến nửa sau thế kỷ 18, tình hình Đàng Trong - Đàng Ngoài có nhiều xáo trộn.

Ở Đàng Trong, loạn thần Trương Phúc Loan chuyên quyền khiến chúa Trịnh phải đưa quân từ Bắc Hà vào Nam Hà, chúa Nguyễn phải bôn ba khắp nơi. Còn ở Đàng Ngoài, thế kỷ 18 là thế kỷ chiến tranh nông dân khi hàng loạt các cuộc nổi dậy chống lại nhà chúa, đặc biệt từ thời chúa Trịnh Giang trở đi. 

quan-he-quan-heo-bi-chua-trinh-lam-nhuc-e-che-3
Nổi loạn khắp nơi dưới thời chúa Trịnh Giang

Hàng loạt những tôn thất nhà Lê bất mãn chúa Trịnh, những tay lục lâm thảo khấu hay trí thức không gặp thời thi nhau nổi dậy. Có thể kể đến những cái tên nổi trội như Lê Duy Mật, Nguyễn Cừ, Nguyễn Tuyển, Hoàng Công Chất, Nguyễn Hữu Cầu… Trong đó, Nguyễn Hữu Cầu, Nguyễn Danh Phương là 2 cái tên khiến nhà chúa đau đầu hơn cả. 

Quận He Nguyễn Hữu Cầu hoạt động ở miệt Đông Bắc, đất Đồ Sơn, kể từ năm Quý Hợi (1743) liên tục cướp thóc gạo chia cho dân nghèo, rất được lòng dân, không ít lần khiến triều đình “thất điên bát đảo”. Dù sau này bị quân triều đình vây đánh vào Đồ Sơn, Cầu vẫn chạy thoát về Kinh Bắc và làm cho kinh thành Thăng Long một phen chấn động. Đến năm Kỷ Tỵ (1749), thế lực của Cầu dần suy yếu. Đến năm Tân Mùi (1751), cuộc nổi dậy của Nguyễn Hữu Cầu bị dập tắt còn Cầu bị đóng cũi giải về kinh. 

Còn quận Hẻo Nguyễn Danh Phương hoạt động ở vùng Sơn Nam, “đóng quân ở chân núi Tam Đảo dựa vào chỗ hiểm làm lũy, vét lương chiêu quân đặt làm sào huyệt”. Vốn là người mưu trí, thi thoảng lại biết thời thế xin hàng quân triều đình làm kế hoãn binh. Chúa Trịnh phải đối phó với nhiều cuộc nổi loạn nên cũng không còn cách nào khác là chấp nhận.

Trong Việt sử tân biên viết: ““Danh Phương dựng cung điện, đặt quan chức, đánh thuế má lên tới tỉnh Tuyên Quang. Thanh thế một thời vang dậy khắp vùng Trung du đất Bắc luôn 10 năm ròng. Ai ai cũng khiếp uy danh của Danh Phương”. Mãi đến năm Canh Ngọ (1750), tướng Nguyễn Phan dẫn theo quân triều đình liều chết đánh vào Hương Canh mới hạ được đồn và bắt được quận Hẻo. 

Kẻ rót rượu, người thổi tiêu

Ngày 22 tháng 3 năm Tân Mùi (1751), chúa Trịnh Doanh cho mở tiệc khao các hàng văn võ và các tướng sĩ, đúng lúc Phạm Đình Sĩ đóng cũi giải Nguyễn Hữu Cầu đến hành tại Hương Canh. Theo Đại Việt sử ký tục biên, chúa Trịnh thấy thế liền “sai Cầu thổi sáo, Phương rót rượu, ba quân vui mừng reo vang như sấm”. 

quan-he-quan-heo-bi-chua-trinh-lam-nhuc-e-che-2
Tranh mô phỏng tàu chiến Đàng Ngoài

Sau khi hạ nhục bằng cách bắt Phương và Cầu rót rượu, thổi tiêu mua vui, đoàn quân của chúa Trịnh trở về kinh, tâu việc thắng trận lên vua Lê. Vẫn theo Đại Việt sử ký tục biên có chép: “Ngày Bính Thân (29) dâng tù ở Thái miếu, sai giam cả ở ngoài cửa phủ, xa gần người xem chen chúc. Cầu mưu vượt ngục bị lộ chuyện, bèn đem chém cùng với Phương, truyền thủ cấp đi bốn trấn”. 

Án tử là điều khó tránh khỏi, nhưng cảnh người thắng trận ca khúc khải hoàn, kẻ bại trận rót rượu, thổi sáo hầu mua vui trong sử Việt quả là hiếm có. Phải chăng đây chính là cách chúa Trịnh làm nhục, hạ bệ hai kẻ “cứng đầu” chống lại nhà chúa? Quá vất vả cho những lần đánh dẹp những kẻ nổi loạn, cho nên chúa Trịnh mới bày tiệc rượu và bắt kẻ chiến bại phải mua vui cho mình, vừa xả giận, vừa để làm nhục kẻ làm cho mình bao phen lao tâm khổ tứ. Khi nói về việc rót rượu, thổi sáo, tác giả Việt sử tân biên chỉ mượn câu ngạn ngữ cha ông mà rằng: “Hùm thiêng khi đã sa cơ cũng hèn”.

Xem thêm: Trương Phúc Loan - quyền thần khiến cơ nghiệp 200 năm của 8 đời chúa Nguyễn phút chốc bị sụp đổ

Đọc thêm

Bí ẩn lớn nhất cuộc đời vua Lê Thánh Tông có lẽ là cái chết của ông. Đến nay, hậu thế vẫn loay hoay giải mã nhưng chưa tìm ra được đáp án cuối cùng.

Vì sao cái chết của vua Lê Thánh Tông là bí ẩn ngàn năm khó giải?
0 Bình luận

Hỏa miêu trận (Trận "Mèo lửa") là chiến thuật quân sự nhà Trịnh dùng để phá khởi nghĩa do Lê Duy Mật Lãnh Đạo. Đây là chiến thuật quân sự kỳ lạ nhất lịch sử Việt Nam và e rằng trên thế giới khó có một trận chiến nào giống vậy.

Hỏa miêu trận - chiến thuật quân sự kỳ lạ thời chúa Trịnh, e rằng thế giới khó có trận đánh nào giống vậy
0 Bình luận

Trong số những bóng hồng từng gắn bó với vua Bảo Đại chắc chắn phải kể đến thứ phi Mộng Điệp, được mọi người biết đến với danh hiệu “thứ phi phương Bắc”.

Thứ phi Mộng Điệp cùng câu chuyện ly kỳ về ấn kiếm của triều Nguyễn
0 Bình luận

Người phương Tây mô tả vua Gia Long là người hòa nhã, giản dị, tài năng với những ý tưởng khoáng đạt, hòa hiệp. Sau 18 năm tại vị, ông đã để lại di sản là 1 quốc gia hùng mạnh. 

Vị vua duy nhất của triều Nguyễn được người phương Tây ngợi ca là 'con người phi thường'
0 Bình luận


Bài mới

Tình anh em – Câu chuyện nhân văn cảm động

Qua câu chuyện của bố và chú tôi nhận ra rằng, chỉ cần mình đặt cái tôi xuống một chút thì mọi tổn thương trong các mối quan hệ đều được chữa lành và tình anh em cũng thế.

Diệu Nguyễn
Diệu Nguyễn 6 ngày trước
Trưởng công an xã xây nhà cho dân bằng tiền tiết kiệm

Thương cho cảnh khó khăn của bốn bà cháu phải sống trong căn nhà dột nát, trưởng công an xã Ia Mrơn, huyện Ia Pa, Gia Lai đã tự bỏ 60 triệu tiền tiết kiệm để hỗ trợ.

Diệu Nguyễn
Diệu Nguyễn 6 ngày trước
Thắng đời 2 - 0: Jenny Huỳnh vừa đỗ đại học top 1 nước Mỹ, vừa đỗ đại học top 1 Trung Quốc 

Jenny Huỳnh vừa trở thành sinh viên trao đổi tại ĐH Bắc Kinh sau 2 năm theo học tại  Đại học Stanford, ngôi trường xếp hạng 6 thế giới (theo xếp hạng của QS World University Ranking 2025).

Cổ nhân nói: 4 người này ở cạnh sẽ quyết định sự thành bại của đời bạn

Những người xung quanh có ảnh hưởng khá lớn đến mỗi chúng ta. Vậy nên cổ nhân đã đúc kết và chỉ ra 4 người ở cạnh sẽ quyết thành bại của đời bạn. Đó là ai?

Cổ nhân dạy: “Thiên hạ mạc nhu nhược vu thủy, nhi công kiên cường giả, mạc chi năng thắng”

Câu nói trên của cổ nhân mang ý nghĩa, thiên hạ không có thứ gì có thể mềm yếu như nước, nhưng khi dùng để tấn công kẻ mạnh thì lại cũng không có gì có thể thắng được nước.

Người xưa nói: Bát đại kỵ trước cổng nhà, không lụi bại cũng lao đao

Khi nắm rõ được phong thủy cổng nhà, bạn sẽ biết vì sao người xưa nói: "Bát đại kỵ trước cổng nhà, không lụi cũng bại". 

Chọn chung cư có 5 'tầng vàng': Cuộc sống dễ chịu, giá trị tăng dần theo thời gian

Chọn được căn hộ chung cư ở tầng phù hợp sẽ giúp cho gia đình bạn có cuộc sống thoải mái. Về lâu về dài còn tăng giá trị bất động sản.

Về đây bố nuôi – Câu chuyện nhân văn cảm động

Trải qua nhiều bão tố cuộc đời, nó vẫn vững vàng bước tiếp vì nó biết đằng sau luôn có bố dõi theo với lời khẳng định chắc nịch: “Về đây bố nuôi!”.

Nhớ bát canh chua ngoại nấu – Câu chuyện nhân văn cảm động

Từ ngày ngoại mất, chúng tôi cũng ít về quê hẳn và cũng đã lâu anh em chẳng còn giành nhau chút canh chua còn dư trong bát như ngày còn được ở với ngoại.

Nhà đâu mà về - Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Mỗi khi nhìn mẹ, nghe mẹ nói "nhà đâu mà về" rồi nghĩ đến cảnh người ta có nhà, có quê để về mình thì không tôi lại xót xa, thương mẹ vô cùng.

Nam sinh 22 tuổi giành học bổng tiến sĩ tại 11 trường đại học Mỹ

Điểm học tập ấn tượng 3.99/4 cùng niềm say mê nghiên cứu giúp nam sinh Hà Hải Dương, 22 tuổi chinh phục 11 trường đại học, trong đó có 8 trường top đầu Mỹ.

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 công bố đề thi minh họa kỳ thi riêng 2025

Năm 2025, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 tổ chức kỳ thi độc lập để xét tuyển đại học. Đề minh họa của kỳ thi này vừa được nhà trường công bố.

Tri ân tới những “bóng hồng” lặng lẽ sau tiếng chổi tre

Dự án "Light - Ánh sáng đêm" được khởi xướng như một lời tri ân chân thành đối với những người phụ nữ thầm lặng, ngày đêm làm việc dưới ánh đèn đường để giữ gìn sự sạch sẽ, xanh tươi cho thủ đô Hà Nội.

Quản lý tài chính thành công với quy tắc 5 chiếc lọ của người Do Thái

Người Do Thái luôn dạy con cái của họ kỹ năng kiếm tiền và quản lý tài chính để có một tương lai tươi sáng. Và cách nọ quản lý tài nắm nằm ở quy tắc 5 chiếc lọ.

7 kiểu tiết kiệm mà người giàu sẽ không bao giờ làm nhưng người nghèo rất thích làm

Quản lý tài chính tốt sẽ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống. Nhưng những hành động sai lầm có thể khiến bạn phải trải qua những ngày khó khăn, tiền bạc sẽ "không cánh mà bay".

Con dâu cũ – Câu chuyện nhân văn cảm động

Sau những chuyện đã xảy ra, tôi thấy mãn nguyện và nhẹ nhõm vô cùng khi được tận tay tặng quà, chúc phúc cho con dâu cũ của mình.

Đề xuất