Khởi nghĩa thất bại, quận He, quận Hẻo bị chúa Trịnh làm nhục ê chề

Sau khi cuộc nổi dậy ở quận Hẻo Nguyễn Danh Phương và quận He Nguyễn Hữu Cầu thất bại, chúa Trịnh đã bày đủ trò để làm nhục 2 vị anh hùng “sa cơ”.

Thùy Nguyễn Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Theo ghi chép trong sử cũ, ngày 28 tháng Chạp năm Canh Ngọ (1750), thuộc tướng của Phạm Đình Trọng - Thống lĩnh đạo Nghệ An là Viêm Thọ hầu Phạm Đình Sĩ đã bắt được quận He Nguyễn Hữu Cầu trên địa phận huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An. Đầu năm Tân Mùi (1751) quận Hẻo Nguyễn Danh Phương bị quân chúa Trịnh truy đuổi, sau đó bị phục binh vây bắt được tại xã Tĩnh Luyện, huyện Lập Thạch.

Chỉ trong thời gian ngắn, hai người cầm đầu các cuộc nổi loạn khiến chúa Trịnh “mất ăn mất ngủ” nhiều năm đều bị bắt giữ. 

Cuộc nổi dậy của Quận He và Quận Hẻo

Sau khi bị nhà Mạc cướp ngôi, vua Lê được lập nhưng chỉ là “bù nhìn” bởi quyền lực nằm trong tay chúa Trịnh. Do đó, bên cạnh cung vua là phủ chúa. Tình hình Đại Việt cũng có nhiều biến động dưới thời Lê Trung hưng (1533 - 1789), hết chia Nam - Bắc triều lại đến Đàng Trong - Đàng Ngoài. Đến nửa sau thế kỷ 18, tình hình Đàng Trong - Đàng Ngoài có nhiều xáo trộn.

Ở Đàng Trong, loạn thần Trương Phúc Loan chuyên quyền khiến chúa Trịnh phải đưa quân từ Bắc Hà vào Nam Hà, chúa Nguyễn phải bôn ba khắp nơi. Còn ở Đàng Ngoài, thế kỷ 18 là thế kỷ chiến tranh nông dân khi hàng loạt các cuộc nổi dậy chống lại nhà chúa, đặc biệt từ thời chúa Trịnh Giang trở đi. 

quan-he-quan-heo-bi-chua-trinh-lam-nhuc-e-che-3
Nổi loạn khắp nơi dưới thời chúa Trịnh Giang

Hàng loạt những tôn thất nhà Lê bất mãn chúa Trịnh, những tay lục lâm thảo khấu hay trí thức không gặp thời thi nhau nổi dậy. Có thể kể đến những cái tên nổi trội như Lê Duy Mật, Nguyễn Cừ, Nguyễn Tuyển, Hoàng Công Chất, Nguyễn Hữu Cầu… Trong đó, Nguyễn Hữu Cầu, Nguyễn Danh Phương là 2 cái tên khiến nhà chúa đau đầu hơn cả. 

Quận He Nguyễn Hữu Cầu hoạt động ở miệt Đông Bắc, đất Đồ Sơn, kể từ năm Quý Hợi (1743) liên tục cướp thóc gạo chia cho dân nghèo, rất được lòng dân, không ít lần khiến triều đình “thất điên bát đảo”. Dù sau này bị quân triều đình vây đánh vào Đồ Sơn, Cầu vẫn chạy thoát về Kinh Bắc và làm cho kinh thành Thăng Long một phen chấn động. Đến năm Kỷ Tỵ (1749), thế lực của Cầu dần suy yếu. Đến năm Tân Mùi (1751), cuộc nổi dậy của Nguyễn Hữu Cầu bị dập tắt còn Cầu bị đóng cũi giải về kinh. 

Còn quận Hẻo Nguyễn Danh Phương hoạt động ở vùng Sơn Nam, “đóng quân ở chân núi Tam Đảo dựa vào chỗ hiểm làm lũy, vét lương chiêu quân đặt làm sào huyệt”. Vốn là người mưu trí, thi thoảng lại biết thời thế xin hàng quân triều đình làm kế hoãn binh. Chúa Trịnh phải đối phó với nhiều cuộc nổi loạn nên cũng không còn cách nào khác là chấp nhận.

Trong Việt sử tân biên viết: ““Danh Phương dựng cung điện, đặt quan chức, đánh thuế má lên tới tỉnh Tuyên Quang. Thanh thế một thời vang dậy khắp vùng Trung du đất Bắc luôn 10 năm ròng. Ai ai cũng khiếp uy danh của Danh Phương”. Mãi đến năm Canh Ngọ (1750), tướng Nguyễn Phan dẫn theo quân triều đình liều chết đánh vào Hương Canh mới hạ được đồn và bắt được quận Hẻo. 

Kẻ rót rượu, người thổi tiêu

Ngày 22 tháng 3 năm Tân Mùi (1751), chúa Trịnh Doanh cho mở tiệc khao các hàng văn võ và các tướng sĩ, đúng lúc Phạm Đình Sĩ đóng cũi giải Nguyễn Hữu Cầu đến hành tại Hương Canh. Theo Đại Việt sử ký tục biên, chúa Trịnh thấy thế liền “sai Cầu thổi sáo, Phương rót rượu, ba quân vui mừng reo vang như sấm”. 

quan-he-quan-heo-bi-chua-trinh-lam-nhuc-e-che-2
Tranh mô phỏng tàu chiến Đàng Ngoài

Sau khi hạ nhục bằng cách bắt Phương và Cầu rót rượu, thổi tiêu mua vui, đoàn quân của chúa Trịnh trở về kinh, tâu việc thắng trận lên vua Lê. Vẫn theo Đại Việt sử ký tục biên có chép: “Ngày Bính Thân (29) dâng tù ở Thái miếu, sai giam cả ở ngoài cửa phủ, xa gần người xem chen chúc. Cầu mưu vượt ngục bị lộ chuyện, bèn đem chém cùng với Phương, truyền thủ cấp đi bốn trấn”. 

Án tử là điều khó tránh khỏi, nhưng cảnh người thắng trận ca khúc khải hoàn, kẻ bại trận rót rượu, thổi sáo hầu mua vui trong sử Việt quả là hiếm có. Phải chăng đây chính là cách chúa Trịnh làm nhục, hạ bệ hai kẻ “cứng đầu” chống lại nhà chúa? Quá vất vả cho những lần đánh dẹp những kẻ nổi loạn, cho nên chúa Trịnh mới bày tiệc rượu và bắt kẻ chiến bại phải mua vui cho mình, vừa xả giận, vừa để làm nhục kẻ làm cho mình bao phen lao tâm khổ tứ. Khi nói về việc rót rượu, thổi sáo, tác giả Việt sử tân biên chỉ mượn câu ngạn ngữ cha ông mà rằng: “Hùm thiêng khi đã sa cơ cũng hèn”.

Xem thêm: Trương Phúc Loan - quyền thần khiến cơ nghiệp 200 năm của 8 đời chúa Nguyễn phút chốc bị sụp đổ

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Bí ẩn lớn nhất cuộc đời vua Lê Thánh Tông có lẽ là cái chết của ông. Đến nay, hậu thế vẫn loay hoay giải mã nhưng chưa tìm ra được đáp án cuối cùng.

Vì sao cái chết của vua Lê Thánh Tông là bí ẩn ngàn năm khó giải?
0 Bình luận

Hỏa miêu trận (Trận "Mèo lửa") là chiến thuật quân sự nhà Trịnh dùng để phá khởi nghĩa do Lê Duy Mật Lãnh Đạo. Đây là chiến thuật quân sự kỳ lạ nhất lịch sử Việt Nam và e rằng trên thế giới khó có một trận chiến nào giống vậy.

Hỏa miêu trận - chiến thuật quân sự kỳ lạ thời chúa Trịnh, e rằng thế giới khó có trận đánh nào giống vậy
0 Bình luận

Trong số những bóng hồng từng gắn bó với vua Bảo Đại chắc chắn phải kể đến thứ phi Mộng Điệp, được mọi người biết đến với danh hiệu “thứ phi phương Bắc”.

Thứ phi Mộng Điệp cùng câu chuyện ly kỳ về ấn kiếm của triều Nguyễn
0 Bình luận

Người phương Tây mô tả vua Gia Long là người hòa nhã, giản dị, tài năng với những ý tưởng khoáng đạt, hòa hiệp. Sau 18 năm tại vị, ông đã để lại di sản là 1 quốc gia hùng mạnh. 

Vị vua duy nhất của triều Nguyễn được người phương Tây ngợi ca là 'con người phi thường'
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Anh tài xế nhanh trí chặt cây đổ do mưa dông, giải tỏa ùn tắc trên phố Hà Nội

Lúc đi lấy hàng tại phố Lê Trọng Tấn (Hà Nội), nam tài xế bắt gặp một cành cây đổ giữa đường do mưa dông, gây ra ùn tắt nghiêm trọng nên đã nhanh trí mượn dao, một mình chặt cành giải phóng tuyến đường.

Đăng Dương
Đăng Dương 5 ngày trước
Chân dung 2 người Việt nhanh trí dùng săm xe đạp làm phao cứu sống 2 trẻ nhỏ chới với giữa biển ở Nhật

Thấy 2 em nhỏ chới với giữa biển, Mạnh Tuấn và Quốc Đạt (người Việt Nam ở Nhật Bản) đã nhanh trí dùng săm xe đạp làm phao, bơi ra ứng cứu, đưa các em an toàn vào bờ.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
Phó trưởng công an xã ở Nghệ An quyên tiền xây tặng 2 căn nhà kiên cố giúp gia đình nghèo có chỗ ở ấm cúng

Về nhận nhiệm vụ ở nơi khó khăn, thấy 2 hộ dân phải ở trong căn nhà tạm bợ, phó trưởng công an xã đã đi vận động, quyên tiền xây tặng 2 ngôi nhà kiên cố cho bà con có chỗ ở mới ấm cúng hơn.

Hải An
Hải An 7 ngày trước
Đường sạt lở, người dân trong làng dùng võng gánh cụ bà băng rừng đi cấp cứu

Lũ lớn khiến đường đi sạt lở, thấy cụ bà có dấu hiệu kiệt sức, người dân trong làng đã dùng võng gánh, vượt đường rừng để đến Trạm Y tế dã chiến ở trung tâm xã Mỹ Lý để cấp cứu và điều trị.

Hải An
Hải An 12/08
Chân dung tài xế taxi cứu sống bé trai bị cát vùi ở Côn Đảo: “Việc mình cứu người là tự nhiên, ai gặp tình huống đó cũng sẽ làm như vậy thôi!”

Bé trai bị vùi trong hố cát sâu ở đặc khu Côn Đảo khi chơi cùng nhóm bạn đã may mắn được tài xế taxi Lê Văn Tý Hon và du khách hợp sức đào bới, đưa ra an toàn.

Hải An
Hải An 09/08
4 mẹ con bị gió dông quật ngã cảm thấy ấm lòng trước sự giúp đỡ của người đàn ông xa lạ

Gặp 4 mẹ con bị gió dông quật ngã giữa đoạn đường vắng vẻ, người đàn ông ở Ninh Bình đã ngay lập tức dừng xe giúp đỡ, hỗ trợ đưa các cháu nhỏ về đến tận nhà. Câu chuyện ấm lòng được chia sẻ trên mạng xã hội đang thu hút sự chú ý của nhiều người.

Xúc động hình ảnh hàng trăm giáo viên tình nguyện đến các trường miền núi Nghệ An để hỗ trợ dọn dẹp bùn đất sau lũ

Những ngày qua, hàng trăm giáo viên của các trường học vùng xuôi đã tình nguyện đem theo cuốc, xẻng lên các điểm trường miền núi Nghệ An để hỗ trợ dọn dẹp bùn đất sau lũ.

Ấm lòng trước khoảnh khắc công an dựng “hàng rào người” đưa sản phụ Nghệ An vượt dòng nước chảy xiết đi sinh

Mới đây tại Nghệ An, hàng chục chiến sĩ công an đã dùng thân mình tạo thành “hàng rào” giữa dòng nước xiết để đưa sản phụ vượt suối đến trung tâm y tế sinh con an toàn.

Hải An
Hải An 02/08
Cha và con gái 6 tuổi may mắn được cứu sống sau khi trôi dạt 13 giờ trên biển Hà Tĩnh

Trong lúc dùng thuyền nhỏ để vui chơi, người cha và con gái 6 tuổi ở Hà Tĩnh bị sóng đẩy trôi dạt trên biển suốt 13 tiếng, may mắn được một tàu vận tải phát hiện và cứu sống.

Hải An
Hải An 01/08
Xúc động khoảnh khắc y bác sĩ đỡ đẻ cho sản phụ giữa đường núi Nghệ An

Đường bị chia cắt, sạt lở nghiêm trọng khiến sản phụ Pịt Thị Hiền không đến được bệnh viện, trước tình huống khẩn cấp các y bác sĩ Trạm Y tế Mường Xén đã đỡ đẻ cho sản phụ ngay giữa đường.

Hải An
Hải An 31/07
60 thợ điện đổ về vùng lũ Nghệ An để hỗ trợ bà con sửa chữa đồ dùng miễn phí

Nước lũ vừa rút nhiều thợ điện tử, điện lạnh đã nhanh chóng di chuyển đến các khu vực bị ảnh hưởng giúp người dân sửa chữa miễn phí máy giặt, tủ lạnh,…

Hải An
Hải An 28/07
Học sinh, sinh viên cả nước sẽ được hỗ trợ 50% mức đóng BHYT thay vì 30% như trước

Từ 1/7,  học sinh, sinh viên cả nước sẽ được hỗ trợ 50% mức đóng bảo hiểm y tế, thay vì chỉ 30% như trước. Đây là điểm mới quan trọng trong nghị định 188/2025 của Chính phủ.

Hải An
Hải An 26/07
Viettel cộng tài khoản, mở roaming, chuẩn bị drone phát sóng cho vùng lũ ở Nghệ An

Tổng Công ty Viễn thông Viettel (Viettel Telecom) cho biết vừa hoàn thành việc cộng tiền vào tài khoản cho 31.000 khách hàng tại các khu vực bị cô lập do lũ lụt ở Nghệ An.

Science Fair 2025: Chuyến phiêu lưu kỳ thú đến vùng đất khoa học

Vào  ngày 03/08/2025 sắp tới, COSMOS chính thức tổ chức sự kiện khoa học thường niên SCIENCE FAIR 2025 , chia sẻ những kiến thức, trải nghiệm bổ ích và lan tỏa tình yêu khoa học đến cho các bạn trẻ trên địa bàn thành phố Hà Nội và bất cứ ai có niềm đam mê với bộ môn này. 

Nối dài chuyến bay nghĩa tình: Hơn 30 tấn hàng cứu trợ được trực thăng đưa đến vùng lũ Nghệ An

Những chuyến bay cứu trợ mang theo nhu yếu phẩm, mì gói, nước sạch… được chuyển kịp thời tới bà con vùng lũ Nghệ An đang bị ngập lụt, chia cắt.

Hải An
Hải An 25/07
PC Right 1 GIF
Đề xuất