Khởi nghĩa thất bại, quận He, quận Hẻo bị chúa Trịnh làm nhục ê chề

Sau khi cuộc nổi dậy ở quận Hẻo Nguyễn Danh Phương và quận He Nguyễn Hữu Cầu thất bại, chúa Trịnh đã bày đủ trò để làm nhục 2 vị anh hùng “sa cơ”.

Thùy Nguyễn Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Theo ghi chép trong sử cũ, ngày 28 tháng Chạp năm Canh Ngọ (1750), thuộc tướng của Phạm Đình Trọng - Thống lĩnh đạo Nghệ An là Viêm Thọ hầu Phạm Đình Sĩ đã bắt được quận He Nguyễn Hữu Cầu trên địa phận huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An. Đầu năm Tân Mùi (1751) quận Hẻo Nguyễn Danh Phương bị quân chúa Trịnh truy đuổi, sau đó bị phục binh vây bắt được tại xã Tĩnh Luyện, huyện Lập Thạch.

Chỉ trong thời gian ngắn, hai người cầm đầu các cuộc nổi loạn khiến chúa Trịnh “mất ăn mất ngủ” nhiều năm đều bị bắt giữ. 

Cuộc nổi dậy của Quận He và Quận Hẻo

Sau khi bị nhà Mạc cướp ngôi, vua Lê được lập nhưng chỉ là “bù nhìn” bởi quyền lực nằm trong tay chúa Trịnh. Do đó, bên cạnh cung vua là phủ chúa. Tình hình Đại Việt cũng có nhiều biến động dưới thời Lê Trung hưng (1533 - 1789), hết chia Nam - Bắc triều lại đến Đàng Trong - Đàng Ngoài. Đến nửa sau thế kỷ 18, tình hình Đàng Trong - Đàng Ngoài có nhiều xáo trộn.

Ở Đàng Trong, loạn thần Trương Phúc Loan chuyên quyền khiến chúa Trịnh phải đưa quân từ Bắc Hà vào Nam Hà, chúa Nguyễn phải bôn ba khắp nơi. Còn ở Đàng Ngoài, thế kỷ 18 là thế kỷ chiến tranh nông dân khi hàng loạt các cuộc nổi dậy chống lại nhà chúa, đặc biệt từ thời chúa Trịnh Giang trở đi. 

quan-he-quan-heo-bi-chua-trinh-lam-nhuc-e-che-3
Nổi loạn khắp nơi dưới thời chúa Trịnh Giang

Hàng loạt những tôn thất nhà Lê bất mãn chúa Trịnh, những tay lục lâm thảo khấu hay trí thức không gặp thời thi nhau nổi dậy. Có thể kể đến những cái tên nổi trội như Lê Duy Mật, Nguyễn Cừ, Nguyễn Tuyển, Hoàng Công Chất, Nguyễn Hữu Cầu… Trong đó, Nguyễn Hữu Cầu, Nguyễn Danh Phương là 2 cái tên khiến nhà chúa đau đầu hơn cả. 

Quận He Nguyễn Hữu Cầu hoạt động ở miệt Đông Bắc, đất Đồ Sơn, kể từ năm Quý Hợi (1743) liên tục cướp thóc gạo chia cho dân nghèo, rất được lòng dân, không ít lần khiến triều đình “thất điên bát đảo”. Dù sau này bị quân triều đình vây đánh vào Đồ Sơn, Cầu vẫn chạy thoát về Kinh Bắc và làm cho kinh thành Thăng Long một phen chấn động. Đến năm Kỷ Tỵ (1749), thế lực của Cầu dần suy yếu. Đến năm Tân Mùi (1751), cuộc nổi dậy của Nguyễn Hữu Cầu bị dập tắt còn Cầu bị đóng cũi giải về kinh. 

Còn quận Hẻo Nguyễn Danh Phương hoạt động ở vùng Sơn Nam, “đóng quân ở chân núi Tam Đảo dựa vào chỗ hiểm làm lũy, vét lương chiêu quân đặt làm sào huyệt”. Vốn là người mưu trí, thi thoảng lại biết thời thế xin hàng quân triều đình làm kế hoãn binh. Chúa Trịnh phải đối phó với nhiều cuộc nổi loạn nên cũng không còn cách nào khác là chấp nhận.

Trong Việt sử tân biên viết: ““Danh Phương dựng cung điện, đặt quan chức, đánh thuế má lên tới tỉnh Tuyên Quang. Thanh thế một thời vang dậy khắp vùng Trung du đất Bắc luôn 10 năm ròng. Ai ai cũng khiếp uy danh của Danh Phương”. Mãi đến năm Canh Ngọ (1750), tướng Nguyễn Phan dẫn theo quân triều đình liều chết đánh vào Hương Canh mới hạ được đồn và bắt được quận Hẻo. 

Kẻ rót rượu, người thổi tiêu

Ngày 22 tháng 3 năm Tân Mùi (1751), chúa Trịnh Doanh cho mở tiệc khao các hàng văn võ và các tướng sĩ, đúng lúc Phạm Đình Sĩ đóng cũi giải Nguyễn Hữu Cầu đến hành tại Hương Canh. Theo Đại Việt sử ký tục biên, chúa Trịnh thấy thế liền “sai Cầu thổi sáo, Phương rót rượu, ba quân vui mừng reo vang như sấm”. 

quan-he-quan-heo-bi-chua-trinh-lam-nhuc-e-che-2
Tranh mô phỏng tàu chiến Đàng Ngoài

Sau khi hạ nhục bằng cách bắt Phương và Cầu rót rượu, thổi tiêu mua vui, đoàn quân của chúa Trịnh trở về kinh, tâu việc thắng trận lên vua Lê. Vẫn theo Đại Việt sử ký tục biên có chép: “Ngày Bính Thân (29) dâng tù ở Thái miếu, sai giam cả ở ngoài cửa phủ, xa gần người xem chen chúc. Cầu mưu vượt ngục bị lộ chuyện, bèn đem chém cùng với Phương, truyền thủ cấp đi bốn trấn”. 

Án tử là điều khó tránh khỏi, nhưng cảnh người thắng trận ca khúc khải hoàn, kẻ bại trận rót rượu, thổi sáo hầu mua vui trong sử Việt quả là hiếm có. Phải chăng đây chính là cách chúa Trịnh làm nhục, hạ bệ hai kẻ “cứng đầu” chống lại nhà chúa? Quá vất vả cho những lần đánh dẹp những kẻ nổi loạn, cho nên chúa Trịnh mới bày tiệc rượu và bắt kẻ chiến bại phải mua vui cho mình, vừa xả giận, vừa để làm nhục kẻ làm cho mình bao phen lao tâm khổ tứ. Khi nói về việc rót rượu, thổi sáo, tác giả Việt sử tân biên chỉ mượn câu ngạn ngữ cha ông mà rằng: “Hùm thiêng khi đã sa cơ cũng hèn”.

Xem thêm: Trương Phúc Loan - quyền thần khiến cơ nghiệp 200 năm của 8 đời chúa Nguyễn phút chốc bị sụp đổ

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Bí ẩn lớn nhất cuộc đời vua Lê Thánh Tông có lẽ là cái chết của ông. Đến nay, hậu thế vẫn loay hoay giải mã nhưng chưa tìm ra được đáp án cuối cùng.

Vì sao cái chết của vua Lê Thánh Tông là bí ẩn ngàn năm khó giải?
0 Bình luận

Hỏa miêu trận (Trận "Mèo lửa") là chiến thuật quân sự nhà Trịnh dùng để phá khởi nghĩa do Lê Duy Mật Lãnh Đạo. Đây là chiến thuật quân sự kỳ lạ nhất lịch sử Việt Nam và e rằng trên thế giới khó có một trận chiến nào giống vậy.

Hỏa miêu trận - chiến thuật quân sự kỳ lạ thời chúa Trịnh, e rằng thế giới khó có trận đánh nào giống vậy
0 Bình luận

Trong số những bóng hồng từng gắn bó với vua Bảo Đại chắc chắn phải kể đến thứ phi Mộng Điệp, được mọi người biết đến với danh hiệu “thứ phi phương Bắc”.

Thứ phi Mộng Điệp cùng câu chuyện ly kỳ về ấn kiếm của triều Nguyễn
0 Bình luận

Người phương Tây mô tả vua Gia Long là người hòa nhã, giản dị, tài năng với những ý tưởng khoáng đạt, hòa hiệp. Sau 18 năm tại vị, ông đã để lại di sản là 1 quốc gia hùng mạnh. 

Vị vua duy nhất của triều Nguyễn được người phương Tây ngợi ca là 'con người phi thường'
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Quảng Ninh hỗ trợ khẩn cấp 10 tỷ đồng giúp 4 tỉnh miền Trung khắc phục bão lũ

Mới đây, UBMTTQ tỉnh Quảng Ninh đã ra quyết định hỗ trợ khẩn cấp 10 tỷ đồng cho các tỉnh miền Trung bị thiệt hại bởi bão số 10 bao gồm Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa và Quảng Trị.

Đăng Dương
Đăng Dương 3 ngày trước
Chủ nhà hàng Nghệ An nấu 14 mâm cơm cảm ơn lực lượng khắc phục hậu quả bão số 10

Với mong muốn sẻ chia một chút vất vả với những người thực nhiệm vụ khắc phục bão số 10, chủ nhà hàng tại Cửa Lò đã nấu 14 mâm cơm phục vụ miễn phí cho 140 người.

Hải An
Hải An 4 ngày trước
Du khách đến Quảng Ninh sẽ được tặng bia và chả mực Hạ Long

Chiến dịch kích cầu du lịch Quảng Ninh 2025 hứa hẹn mang đến nhiều trải nghiệm thú vị, trong đó du khách sẽ được tặng bia, chả mực Hạ Long, đặc sản nổi tiếng của vùng đất mỏ.

Thanh Tú
Thanh Tú 25/09
Ấm lòng khoảnh khắc nữ phụ xe buýt Hà Nội cứu nữ sinh ngất xỉu ngay trên xe

Theo đoạn clip ghi lại, một nữ sinh viên đột ngột ngất xỉu ngay trên xe buýt. Nữ tiếp viên nhanh chóng tiếp cận, sơ cứu và phối hợp cùng tài xế đưa hành khách đến bệnh viện kịp thời. Nhờ hành động tận tâm, có trách nhiệm của cả hai, sức khỏe của nữ sinh đã ổn định trở lại.

Hải An
Hải An 24/09
Cụ ông 78 tuổi sống sót kỳ diệu sau 6 ngày lạc giữa rừng sâu

Cụ ông R Ông Ha Hoanh (78 tuổi, Lâm Đồng) trong lúc vào rừng hái nấm thì bị lạc. Sau nhiều ngày dầm mình dưới mưa giữa rừng cụ đã được lực lượng chức năng của phường tìm thấy.

Thanh Tú
Thanh Tú 23/09
Huế trở thành đô thị đầu tiên tại Việt Nam thí điểm hệ thống cọc chai nhựa

Huế trở thành đô thị đầu tiên tại Việt Nam thí điểm hệ thống cọc tiền chai nhựa, theo đó người mua trả thêm 1.000 đồng và được nhận lại khi hoàn vỏ.

Tin vui: Toàn dân được miễn viện phí cơ bản từ năm 2030

Bộ Chính trị đặt mục tiêu từ 2026 toàn dân được khám sức khỏe định kỳ miễn phí, đến 2030 miễn viện phí cơ bản theo quyền lợi bảo hiểm y tế.

Hải An
Hải An 12/09
Danh sách 14 nhóm học sinh, sinh viên được miễn học phí

Từ ngày 3/9, học sinh phổ thông, học viên giáo dục thường xuyên cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông trong trường công lập sẽ được miễn học phí.

Hải An
Hải An 06/09
Lễ khai giảng đặc biệt của những “chiến binh nhí” tại Bệnh viện Ung bướu

Buổi khai giảng đặc biệt tại Bệnh viện Ung bướu TP.HCM đã gây xúc động mạnh cho những người dõi theo các bé. Học sinh trong lớp học là những bệnh nhi đang điều trị tại Bệnh viện Ung bướu. Có nhiều em vừa truyền dịch vừa học.

Hải An
Hải An 05/09
Góp áo cờ đỏ sao vàng gửi tặng trẻ em vùng cao sau Quốc khánh

Chỉ sau vài giờ đăng bài trên mạng xã hội, Hoàng Dũng đã nhận về gần 300 chiếc áo in hình cờ đỏ sao vàng để gửi tặng các bạn nhỏ vùng cao.

Hải An
Hải An 04/09
Cán bộ xã vượt vùng sạt lở trao quà Quốc khánh cho người dân vui Tết Độc lập

Hơn 2.500 người dân xã biên giới Yên Nhân (Thanh Hóa) đang bị cô lập, sơ tán do lũ quét, các cán bộ xã đã nỗ lực vượt sạt lở để phát quà 2/9 đúng hẹn cho bà con vui Tết Độc lập.

Thanh Tú
Thanh Tú 03/09
Lan toả điều tử tế: Ở lại nhặt rác sau buổi tổng duyệt diễu binh

Sáng 30/8, sau buổi tổng duyệt diễu binh, mẹ con chị Thu Hoài cùng nhiều tình nguyện viên ở lại thu gom rác trên phố Kim Mã, Giảng Võ, góp phần giữ gìn môi trường xanh sạch trong ngày lễ lớn.

Ấm lòng khoảnh khắc bà con cùng nhau nấu cháo, tiếp tế cho người dân ở chung cư ngập nước, mất điện

Thấy cư dân toàn Ecohome 1, phường Đông Ngạc (Hà Nội) bị cô lập do ngập nước, mất điện, người dân ở những tòa nhà xung quanh đã tổ chức nấu cháo, tiếp nước, sẻ chia khó khăn với những người hàng xóm.

Hải An
Hải An 28/08
Danh sách 40 điểm phát bánh, nước miễn phí cho người dân xem diễu binh, diễu hành

Người dân theo dõi các buổi hợp luyện và lễ diễu binh, diễu hành 2/9 sẽ được cấp phát bánh, nước và nhu yếu phẩm miễn phí tại 40 điểm dọc các tuyến trung tâm.

Hải An
Hải An 27/08
Công an Hà Tĩnh xuyên đêm giúp dân ứng phó bão số 5, sẵn sàng khắc phục sau bão

Trong khi bão số 5 đổ bộ trực tiếp vào tỉnh Hà Tĩnh với mưa lớn, gió giật dữ dội, lực lượng Công an các địa phương đã không quản hiểm nguy, kịp thời có mặt tại những điểm nóng, cứu giúp người dân trong hoạn nạn.

Thanh Tú
Thanh Tú 26/08
Hà Tĩnh: Nhiều khách sạn mở cửa miễn phí chung tay giúp bà con tránh bão

Để hỗ trợ người dân tránh trú an toàn, nhiều khách sạn, nhà nghỉ, cơ sở lưu trú ở các phường, xã trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh đã mở cửa miễn phí để đón người dân sơ tán. 

Thanh Tú
Thanh Tú 25/08
PC Right 1 GIF
Đề xuất