Các bậc minh quân trong sử Việt dạy dỗ con cái thế nào?

Sau khi trưởng thành, các hoàng tử sẽ đảm nhiệm nhiều trọng trách lớn trong triều đình, vì thế, các bậc minh quân nước Việt xưa cực kỳ coi trọng việc dạy con.

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Con trẻ như tờ giấy trắng, muốn con trưởng thành thì bậc làm cha mẹ cần dạy dỗ con theo lẽ phải và đạo lý làm người. Người xưa có câu rằng: 

Học là học để làm người,

Biết điều hơn thiệt, biết điều thị phi.

Vậy hãy xem các bậc minh quân của nước Việt ta dạy con như thế nào?

Vua Trần Minh Tông và cách dạy con rất nghiêm khắc

Trần Minh Tông là vị minh quân thời nhà Trần. Khi còn trẻ, ông được vua cha là Trần Anh Tông dạy dỗ nghiêm khắc. Về sau, ông cũng rất nghiêm khắc trong việc dạy dỗ con mình.

Vua Trần Minh Tông sớm nhường ngôi cho con lên làm Thượng hoàng, lui về sống trong hành cung ở Thiên Trường. Mỗi khi các hoàng tử đến, ông lại bàn về 1 nhân vật bản triều.

Một lần Uy túc vương Văn Bích thưa với Thượng hoàng: “Phàm bình luận nhân vật để dạy các hoàng tử, thì chỉ nên nói đến việc của người hay, còn việc của người dở, hãy gạt bỏ đi, không nên nói để cho người nghe về sau khỏi bắt chước".

Cac-bac-minh-quan-trong-su-Viet-day-do-con-cai-the-nao

Thương Hoàng Minh Tông cho rằng: “Việc làm của kẻ hay, người dở thì tất thảy đều nên bàn đến cả, không thể gác bỏ thiên lệch được. Nếu con ta quả là người hiền thì việc hay tất phải nghe mà bắt chước, nghe việc dở tất ghét mà tránh đi. Thế thì kẻ hay, người dở đều có thể làm gương cả. Nếu con ta quả không hiền thì cứ gì phải thấy việc dở rồi sau mới bắt chước. Cứ xem như Thái Khang (vua thất đức của nhà Hạ) là kẻ hôn quân, thì có phải vì ông vua đời trước chơi bời luông tuồng mà Thái Khang bắt chước đâu? Dưỡng Đế nhà Tùy cũng vậy, miệng nói việc của Nghiêu, Thuấn mà làm thì bạo ngược hơn Kiệt, Trụ, thế có phải thấy người hay mà bắt chước được đâu?”.

Theo Khâm định Việt sử thông giám cương mục, cuối năm 1356, Thượng Hoàng Minh Tông bị bệnh nặng khó qua khỏi. Khi các hoàng tử có mặt đầy đủ, trên giường bệnh nhà Vua nói rằng:

“Các con cứ xem việc làm của người xưa, việc nào hay thì học, việc gì dở thì tránh, cần gì ta dạy nữa. Người làm Vua dùng người, không phải là có tình riêng với người đó, mà chỉ nghĩ là người đó hiền thôi. Người ấy theo tấm lòng của ta, giữ chức vụ cho ta, làm việc cho ta, chịu nhọc cho ta mà ta coi là người hiền nên dùng.

Nếu ta là người hiền thì những người làm việc cho ta cũng là người hiền. Nếu ta không hiền thì những kẻ làm việc cho ta cũng không hiền. Đó chính là đồng thanh tương ứng, đồng khí tương sầu, cùng loại thì hợp nhau".

Vua lê Thánh Tông dạy con sống ngay thẳng, tránh xa nịnh thần

Vua Lê Thánh Tông cũng là một vị minh quân của nước Việt. Ông đưa ra quyết sách mạnh mẽ chống tham nhũng, tránh nhịn thần. Việc dùng người hiền tài của vua đã giúp Đại Việt đạt đến cực thịnh. Sử sách ghi nhận: "Ngủ đêm mọi nhà không phải đóng cửa, hầu như không có trộm cắp”.

Không chỉ trị quốc giỏi, vua Lê Thánh Tông cũng chú trọng việc "tề gia". Sau khi chọn Thái tử Lê Tranh làm người kế vị, ông mời thầy giỏi về dạy dỗ. Song nhận thấy Hoàng thái hậu là người tuy nhân hậu mà không quyết đoán, vua lo Thái tử nghe lời ngon ngọt, quen rồi thì sau này chỉ thích lời ngon ngọt của nịnh thần nên làm 1 bài thơ dạy Thái tử rằng: 

Thân yêu há chẳng hết lòng này,

Xiểm nịnh làm cho dạ đổi thay.

Nước Sở Phàn Cơ nêu đức tốt,

Trưởng tôn hoàng hậu có mưu hay.

Tần vương hận chuyện lăn ra sập,

Vệ Quán lo âu khéo giả say.

Trăm miệng ồn ào tai phải điếc,

Cư Châu đâu thấy được người hay.

Trong bài thơ này, vua nhắc nhở rằng nghe nhiều lời ngọt lọt tai "xiểm nịnh" dễ bị mê hoạch làm lòng dạ thay đổi. Đồng thời cũng nhắc đến chuyện các quân vương vương kia biết dùng người ngay thẳng, vua can gián:  Vua nước Sở mê săn bắn, đại thần Phàn Cơ can không được liền quyết không ăn thịt do Vua săn được. Trưởng tôn hoàng hậu của Đường Thái Tông hiến lên nhiều mưu hay.

Vua còn nhắc chuyện Vệ Quán: Thời nhà Tấn, Vũ Đế thích nghe lời ngon ngọt nên xung quanh toàn là nịnh thần, chỉ còn sót lại Vệ Quán là có lòng trung với triều đình. Vệ Quán thấy thái tử Tư Mã Trung là người đần độn, triều thần xung quanh toàn những kẻ tìm cách lũng đoạn triều đình, nếu để thái tử Tư Mã Trung lên ngôi sẽ không trị nổi đám loạn thần này, nhà Tấn có nguy cơ mất.

Nhưng nếu nói thật lòng thì dễ phật ý vua và dễ bị xử phạt, vì thế Vệ Quán phải giả say, rồi vỗ lên ngai vàng Vũ Đế nói rằng chỗ đó thật đáng tiếc. Tấn Vũ Đế tuy hiểu dụng ý can ngăn của ông, nhưng lờ đi như không biết.

Sau khi Vũ Đế mất, Tư Mã Trung lên ngôi hiệu là Tấn Huệ Đế. Vì Vua không đủ sức trị quốc nên mọi việc đều do các nhiếp chính thay nhau làm, triều đình chia phe phái tranh giành quyền lực. Cuối cùng Huệ Đế bị giết, nhà Tấn hoàn toàn suy sụp, sau đó thì mất.

Bài thơ của vua Lê Thánh Tông kể lại chuyện xưa để răn dạy con rằng cần phải dùng người hiền tài ngay thẳng, tránh xa nịnh thần.

Vua Minh Mạng dạy con thế nào?

Vua Minh Mạng cũng nổi tiếng về sự nghiêm khắc khi dạy con. Cuốn Đại Nam thực lục có ghi chép câu chuyện về hoàng tử Miên Phú như sau: Miên Phú tuy được giáo dục đàng hoàng nhưng bản tính lười học, chỉ thích ăn chơi hưởng lạc.

Năm 1835, Miên Phú cùng các thuộc hạ trong đó có Hoàng Văn Vân tổ chức đua ngựa ngoài thành, gây náo loạn đường phố, một bà lão vì không thể tránh kịp nên bị ngựa của Hoàng Văn Vân xéo chết.

Biết tin, vua Minh Mạng cho người đi điều tra ngay sự việc. Khi sự việc sáng tỏ, Vua cho lột hết áo mũ của Miên Phú, cắt hết lương bổng, bồi thường cho người bị hại 200 lạng bạc, rồi giam lỏng ở nhà, không cho ra ngoài để tự ăn năn sửa lỗi.

Hoàng Văn Vân cưỡi ngựa xéo chết người dân bị đem ra xử chém, các thuộc hạ khác bị đánh 100 gậy và đày đi nơi xa.

Xem thêm: Muôn chuyện lạ đời trong sử Việt: Ông vua nhiều lần xúi vợ về xin tiền bố mẹ để đánh bạc là ai?

Đọc thêm

Trong sử Việt, từ bậc vua chúa cho đến bậc công khanh, dù quyền cao đến đâu đi chăng nữa cũng không thoát khỏi quy luật "sinh - tử". Nhưng có những cái chết thật lạ lùng, chẳng giống ai. Ví như cái chết vì miếng dưa hấu của Nguyễn Kim.

Những cái chết lạ lùng trong sử Việt [Kỳ 1]: Quả dưa hấu giải nước, bước sang nơi cửu tuyền
0 Bình luận

Cho đến nay, cái chết của vua Đinh Tiên Hoàng vẫn là câu chuyện gây nhiều tranh cãi. Các nhà sử học vẫn chưa có lời giải chính xác cho câu hỏi: Hai là kẻ hại vua?

 Những cái chết lạ lùng trong sử Việt [Kỳ 2]: Ham ăn chỉ một đĩa lòng, hồn bay phách lạc tuyệt dòng vua Đinh
0 Bình luận

Đoàn Thượng cũng là 1 trong số những nhân vật lịch sử có cái chết chẳng giống ai. Để biết câu chuyện của ông như thế nào, hãy theo dõi bài viết dưới đây.

Những cái chết lạ lùng trong sử Việt [Kỳ cuối]: Đầu gần lìa cổ vẫn chưa đi? Hỏi thần, hỏi phật sống làm chi?
0 Bình luận


Bài mới

Tình anh em – Câu chuyện nhân văn cảm động

Qua câu chuyện của bố và chú tôi nhận ra rằng, chỉ cần mình đặt cái tôi xuống một chút thì mọi tổn thương trong các mối quan hệ đều được chữa lành và tình anh em cũng thế.

Diệu Nguyễn
Diệu Nguyễn 6 ngày trước
Trưởng công an xã xây nhà cho dân bằng tiền tiết kiệm

Thương cho cảnh khó khăn của bốn bà cháu phải sống trong căn nhà dột nát, trưởng công an xã Ia Mrơn, huyện Ia Pa, Gia Lai đã tự bỏ 60 triệu tiền tiết kiệm để hỗ trợ.

Diệu Nguyễn
Diệu Nguyễn 6 ngày trước
Thắng đời 2 - 0: Jenny Huỳnh vừa đỗ đại học top 1 nước Mỹ, vừa đỗ đại học top 1 Trung Quốc 

Jenny Huỳnh vừa trở thành sinh viên trao đổi tại ĐH Bắc Kinh sau 2 năm theo học tại  Đại học Stanford, ngôi trường xếp hạng 6 thế giới (theo xếp hạng của QS World University Ranking 2025).

Cổ nhân nói: 4 người này ở cạnh sẽ quyết định sự thành bại của đời bạn

Những người xung quanh có ảnh hưởng khá lớn đến mỗi chúng ta. Vậy nên cổ nhân đã đúc kết và chỉ ra 4 người ở cạnh sẽ quyết thành bại của đời bạn. Đó là ai?

Cổ nhân dạy: “Thiên hạ mạc nhu nhược vu thủy, nhi công kiên cường giả, mạc chi năng thắng”

Câu nói trên của cổ nhân mang ý nghĩa, thiên hạ không có thứ gì có thể mềm yếu như nước, nhưng khi dùng để tấn công kẻ mạnh thì lại cũng không có gì có thể thắng được nước.

Người xưa nói: Bát đại kỵ trước cổng nhà, không lụi bại cũng lao đao

Khi nắm rõ được phong thủy cổng nhà, bạn sẽ biết vì sao người xưa nói: "Bát đại kỵ trước cổng nhà, không lụi cũng bại". 

Chọn chung cư có 5 'tầng vàng': Cuộc sống dễ chịu, giá trị tăng dần theo thời gian

Chọn được căn hộ chung cư ở tầng phù hợp sẽ giúp cho gia đình bạn có cuộc sống thoải mái. Về lâu về dài còn tăng giá trị bất động sản.

Về đây bố nuôi – Câu chuyện nhân văn cảm động

Trải qua nhiều bão tố cuộc đời, nó vẫn vững vàng bước tiếp vì nó biết đằng sau luôn có bố dõi theo với lời khẳng định chắc nịch: “Về đây bố nuôi!”.

Nhớ bát canh chua ngoại nấu – Câu chuyện nhân văn cảm động

Từ ngày ngoại mất, chúng tôi cũng ít về quê hẳn và cũng đã lâu anh em chẳng còn giành nhau chút canh chua còn dư trong bát như ngày còn được ở với ngoại.

Nhà đâu mà về - Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Mỗi khi nhìn mẹ, nghe mẹ nói "nhà đâu mà về" rồi nghĩ đến cảnh người ta có nhà, có quê để về mình thì không tôi lại xót xa, thương mẹ vô cùng.

Nam sinh 22 tuổi giành học bổng tiến sĩ tại 11 trường đại học Mỹ

Điểm học tập ấn tượng 3.99/4 cùng niềm say mê nghiên cứu giúp nam sinh Hà Hải Dương, 22 tuổi chinh phục 11 trường đại học, trong đó có 8 trường top đầu Mỹ.

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 công bố đề thi minh họa kỳ thi riêng 2025

Năm 2025, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 tổ chức kỳ thi độc lập để xét tuyển đại học. Đề minh họa của kỳ thi này vừa được nhà trường công bố.

Tri ân tới những “bóng hồng” lặng lẽ sau tiếng chổi tre

Dự án "Light - Ánh sáng đêm" được khởi xướng như một lời tri ân chân thành đối với những người phụ nữ thầm lặng, ngày đêm làm việc dưới ánh đèn đường để giữ gìn sự sạch sẽ, xanh tươi cho thủ đô Hà Nội.

Quản lý tài chính thành công với quy tắc 5 chiếc lọ của người Do Thái

Người Do Thái luôn dạy con cái của họ kỹ năng kiếm tiền và quản lý tài chính để có một tương lai tươi sáng. Và cách nọ quản lý tài nắm nằm ở quy tắc 5 chiếc lọ.

7 kiểu tiết kiệm mà người giàu sẽ không bao giờ làm nhưng người nghèo rất thích làm

Quản lý tài chính tốt sẽ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống. Nhưng những hành động sai lầm có thể khiến bạn phải trải qua những ngày khó khăn, tiền bạc sẽ "không cánh mà bay".

Con dâu cũ – Câu chuyện nhân văn cảm động

Sau những chuyện đã xảy ra, tôi thấy mãn nguyện và nhẹ nhõm vô cùng khi được tận tay tặng quà, chúc phúc cho con dâu cũ của mình.

Đề xuất