Các bậc minh quân trong sử Việt dạy dỗ con cái thế nào?

Sau khi trưởng thành, các hoàng tử sẽ đảm nhiệm nhiều trọng trách lớn trong triều đình, vì thế, các bậc minh quân nước Việt xưa cực kỳ coi trọng việc dạy con.

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Con trẻ như tờ giấy trắng, muốn con trưởng thành thì bậc làm cha mẹ cần dạy dỗ con theo lẽ phải và đạo lý làm người. Người xưa có câu rằng: 

Học là học để làm người,

Biết điều hơn thiệt, biết điều thị phi.

Vậy hãy xem các bậc minh quân của nước Việt ta dạy con như thế nào?

Vua Trần Minh Tông và cách dạy con rất nghiêm khắc

Trần Minh Tông là vị minh quân thời nhà Trần. Khi còn trẻ, ông được vua cha là Trần Anh Tông dạy dỗ nghiêm khắc. Về sau, ông cũng rất nghiêm khắc trong việc dạy dỗ con mình.

Vua Trần Minh Tông sớm nhường ngôi cho con lên làm Thượng hoàng, lui về sống trong hành cung ở Thiên Trường. Mỗi khi các hoàng tử đến, ông lại bàn về 1 nhân vật bản triều.

Một lần Uy túc vương Văn Bích thưa với Thượng hoàng: “Phàm bình luận nhân vật để dạy các hoàng tử, thì chỉ nên nói đến việc của người hay, còn việc của người dở, hãy gạt bỏ đi, không nên nói để cho người nghe về sau khỏi bắt chước".

Cac-bac-minh-quan-trong-su-Viet-day-do-con-cai-the-nao

Thương Hoàng Minh Tông cho rằng: “Việc làm của kẻ hay, người dở thì tất thảy đều nên bàn đến cả, không thể gác bỏ thiên lệch được. Nếu con ta quả là người hiền thì việc hay tất phải nghe mà bắt chước, nghe việc dở tất ghét mà tránh đi. Thế thì kẻ hay, người dở đều có thể làm gương cả. Nếu con ta quả không hiền thì cứ gì phải thấy việc dở rồi sau mới bắt chước. Cứ xem như Thái Khang (vua thất đức của nhà Hạ) là kẻ hôn quân, thì có phải vì ông vua đời trước chơi bời luông tuồng mà Thái Khang bắt chước đâu? Dưỡng Đế nhà Tùy cũng vậy, miệng nói việc của Nghiêu, Thuấn mà làm thì bạo ngược hơn Kiệt, Trụ, thế có phải thấy người hay mà bắt chước được đâu?”.

Theo Khâm định Việt sử thông giám cương mục, cuối năm 1356, Thượng Hoàng Minh Tông bị bệnh nặng khó qua khỏi. Khi các hoàng tử có mặt đầy đủ, trên giường bệnh nhà Vua nói rằng:

“Các con cứ xem việc làm của người xưa, việc nào hay thì học, việc gì dở thì tránh, cần gì ta dạy nữa. Người làm Vua dùng người, không phải là có tình riêng với người đó, mà chỉ nghĩ là người đó hiền thôi. Người ấy theo tấm lòng của ta, giữ chức vụ cho ta, làm việc cho ta, chịu nhọc cho ta mà ta coi là người hiền nên dùng.

Nếu ta là người hiền thì những người làm việc cho ta cũng là người hiền. Nếu ta không hiền thì những kẻ làm việc cho ta cũng không hiền. Đó chính là đồng thanh tương ứng, đồng khí tương sầu, cùng loại thì hợp nhau".

Vua lê Thánh Tông dạy con sống ngay thẳng, tránh xa nịnh thần

Vua Lê Thánh Tông cũng là một vị minh quân của nước Việt. Ông đưa ra quyết sách mạnh mẽ chống tham nhũng, tránh nhịn thần. Việc dùng người hiền tài của vua đã giúp Đại Việt đạt đến cực thịnh. Sử sách ghi nhận: "Ngủ đêm mọi nhà không phải đóng cửa, hầu như không có trộm cắp”.

Không chỉ trị quốc giỏi, vua Lê Thánh Tông cũng chú trọng việc "tề gia". Sau khi chọn Thái tử Lê Tranh làm người kế vị, ông mời thầy giỏi về dạy dỗ. Song nhận thấy Hoàng thái hậu là người tuy nhân hậu mà không quyết đoán, vua lo Thái tử nghe lời ngon ngọt, quen rồi thì sau này chỉ thích lời ngon ngọt của nịnh thần nên làm 1 bài thơ dạy Thái tử rằng: 

Thân yêu há chẳng hết lòng này,

Xiểm nịnh làm cho dạ đổi thay.

Nước Sở Phàn Cơ nêu đức tốt,

Trưởng tôn hoàng hậu có mưu hay.

Tần vương hận chuyện lăn ra sập,

Vệ Quán lo âu khéo giả say.

Trăm miệng ồn ào tai phải điếc,

Cư Châu đâu thấy được người hay.

Trong bài thơ này, vua nhắc nhở rằng nghe nhiều lời ngọt lọt tai "xiểm nịnh" dễ bị mê hoạch làm lòng dạ thay đổi. Đồng thời cũng nhắc đến chuyện các quân vương vương kia biết dùng người ngay thẳng, vua can gián:  Vua nước Sở mê săn bắn, đại thần Phàn Cơ can không được liền quyết không ăn thịt do Vua săn được. Trưởng tôn hoàng hậu của Đường Thái Tông hiến lên nhiều mưu hay.

Vua còn nhắc chuyện Vệ Quán: Thời nhà Tấn, Vũ Đế thích nghe lời ngon ngọt nên xung quanh toàn là nịnh thần, chỉ còn sót lại Vệ Quán là có lòng trung với triều đình. Vệ Quán thấy thái tử Tư Mã Trung là người đần độn, triều thần xung quanh toàn những kẻ tìm cách lũng đoạn triều đình, nếu để thái tử Tư Mã Trung lên ngôi sẽ không trị nổi đám loạn thần này, nhà Tấn có nguy cơ mất.

Nhưng nếu nói thật lòng thì dễ phật ý vua và dễ bị xử phạt, vì thế Vệ Quán phải giả say, rồi vỗ lên ngai vàng Vũ Đế nói rằng chỗ đó thật đáng tiếc. Tấn Vũ Đế tuy hiểu dụng ý can ngăn của ông, nhưng lờ đi như không biết.

Sau khi Vũ Đế mất, Tư Mã Trung lên ngôi hiệu là Tấn Huệ Đế. Vì Vua không đủ sức trị quốc nên mọi việc đều do các nhiếp chính thay nhau làm, triều đình chia phe phái tranh giành quyền lực. Cuối cùng Huệ Đế bị giết, nhà Tấn hoàn toàn suy sụp, sau đó thì mất.

Bài thơ của vua Lê Thánh Tông kể lại chuyện xưa để răn dạy con rằng cần phải dùng người hiền tài ngay thẳng, tránh xa nịnh thần.

Vua Minh Mạng dạy con thế nào?

Vua Minh Mạng cũng nổi tiếng về sự nghiêm khắc khi dạy con. Cuốn Đại Nam thực lục có ghi chép câu chuyện về hoàng tử Miên Phú như sau: Miên Phú tuy được giáo dục đàng hoàng nhưng bản tính lười học, chỉ thích ăn chơi hưởng lạc.

Năm 1835, Miên Phú cùng các thuộc hạ trong đó có Hoàng Văn Vân tổ chức đua ngựa ngoài thành, gây náo loạn đường phố, một bà lão vì không thể tránh kịp nên bị ngựa của Hoàng Văn Vân xéo chết.

Biết tin, vua Minh Mạng cho người đi điều tra ngay sự việc. Khi sự việc sáng tỏ, Vua cho lột hết áo mũ của Miên Phú, cắt hết lương bổng, bồi thường cho người bị hại 200 lạng bạc, rồi giam lỏng ở nhà, không cho ra ngoài để tự ăn năn sửa lỗi.

Hoàng Văn Vân cưỡi ngựa xéo chết người dân bị đem ra xử chém, các thuộc hạ khác bị đánh 100 gậy và đày đi nơi xa.

Xem thêm: Muôn chuyện lạ đời trong sử Việt: Ông vua nhiều lần xúi vợ về xin tiền bố mẹ để đánh bạc là ai?

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Trong sử Việt, từ bậc vua chúa cho đến bậc công khanh, dù quyền cao đến đâu đi chăng nữa cũng không thoát khỏi quy luật "sinh - tử". Nhưng có những cái chết thật lạ lùng, chẳng giống ai. Ví như cái chết vì miếng dưa hấu của Nguyễn Kim.

Những cái chết lạ lùng trong sử Việt [Kỳ 1]: Quả dưa hấu giải nước, bước sang nơi cửu tuyền
0 Bình luận

Cho đến nay, cái chết của vua Đinh Tiên Hoàng vẫn là câu chuyện gây nhiều tranh cãi. Các nhà sử học vẫn chưa có lời giải chính xác cho câu hỏi: Hai là kẻ hại vua?

 Những cái chết lạ lùng trong sử Việt [Kỳ 2]: Ham ăn chỉ một đĩa lòng, hồn bay phách lạc tuyệt dòng vua Đinh
0 Bình luận

Đoàn Thượng cũng là 1 trong số những nhân vật lịch sử có cái chết chẳng giống ai. Để biết câu chuyện của ông như thế nào, hãy theo dõi bài viết dưới đây.

Những cái chết lạ lùng trong sử Việt [Kỳ cuối]: Đầu gần lìa cổ vẫn chưa đi? Hỏi thần, hỏi phật sống làm chi?
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Anh tài xế nhanh trí chặt cây đổ do mưa dông, giải tỏa ùn tắc trên phố Hà Nội

Lúc đi lấy hàng tại phố Lê Trọng Tấn (Hà Nội), nam tài xế bắt gặp một cành cây đổ giữa đường do mưa dông, gây ra ùn tắt nghiêm trọng nên đã nhanh trí mượn dao, một mình chặt cành giải phóng tuyến đường.

Đăng Dương
Đăng Dương 4 ngày trước
Chân dung 2 người Việt nhanh trí dùng săm xe đạp làm phao cứu sống 2 trẻ nhỏ chới với giữa biển ở Nhật

Thấy 2 em nhỏ chới với giữa biển, Mạnh Tuấn và Quốc Đạt (người Việt Nam ở Nhật Bản) đã nhanh trí dùng săm xe đạp làm phao, bơi ra ứng cứu, đưa các em an toàn vào bờ.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Phó trưởng công an xã ở Nghệ An quyên tiền xây tặng 2 căn nhà kiên cố giúp gia đình nghèo có chỗ ở ấm cúng

Về nhận nhiệm vụ ở nơi khó khăn, thấy 2 hộ dân phải ở trong căn nhà tạm bợ, phó trưởng công an xã đã đi vận động, quyên tiền xây tặng 2 ngôi nhà kiên cố cho bà con có chỗ ở mới ấm cúng hơn.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
Đường sạt lở, người dân trong làng dùng võng gánh cụ bà băng rừng đi cấp cứu

Lũ lớn khiến đường đi sạt lở, thấy cụ bà có dấu hiệu kiệt sức, người dân trong làng đã dùng võng gánh, vượt đường rừng để đến Trạm Y tế dã chiến ở trung tâm xã Mỹ Lý để cấp cứu và điều trị.

Hải An
Hải An 7 ngày trước
Chân dung tài xế taxi cứu sống bé trai bị cát vùi ở Côn Đảo: “Việc mình cứu người là tự nhiên, ai gặp tình huống đó cũng sẽ làm như vậy thôi!”

Bé trai bị vùi trong hố cát sâu ở đặc khu Côn Đảo khi chơi cùng nhóm bạn đã may mắn được tài xế taxi Lê Văn Tý Hon và du khách hợp sức đào bới, đưa ra an toàn.

Hải An
Hải An 09/08
4 mẹ con bị gió dông quật ngã cảm thấy ấm lòng trước sự giúp đỡ của người đàn ông xa lạ

Gặp 4 mẹ con bị gió dông quật ngã giữa đoạn đường vắng vẻ, người đàn ông ở Ninh Bình đã ngay lập tức dừng xe giúp đỡ, hỗ trợ đưa các cháu nhỏ về đến tận nhà. Câu chuyện ấm lòng được chia sẻ trên mạng xã hội đang thu hút sự chú ý của nhiều người.

Xúc động hình ảnh hàng trăm giáo viên tình nguyện đến các trường miền núi Nghệ An để hỗ trợ dọn dẹp bùn đất sau lũ

Những ngày qua, hàng trăm giáo viên của các trường học vùng xuôi đã tình nguyện đem theo cuốc, xẻng lên các điểm trường miền núi Nghệ An để hỗ trợ dọn dẹp bùn đất sau lũ.

Ấm lòng trước khoảnh khắc công an dựng “hàng rào người” đưa sản phụ Nghệ An vượt dòng nước chảy xiết đi sinh

Mới đây tại Nghệ An, hàng chục chiến sĩ công an đã dùng thân mình tạo thành “hàng rào” giữa dòng nước xiết để đưa sản phụ vượt suối đến trung tâm y tế sinh con an toàn.

Hải An
Hải An 02/08
Cha và con gái 6 tuổi may mắn được cứu sống sau khi trôi dạt 13 giờ trên biển Hà Tĩnh

Trong lúc dùng thuyền nhỏ để vui chơi, người cha và con gái 6 tuổi ở Hà Tĩnh bị sóng đẩy trôi dạt trên biển suốt 13 tiếng, may mắn được một tàu vận tải phát hiện và cứu sống.

Hải An
Hải An 01/08
Xúc động khoảnh khắc y bác sĩ đỡ đẻ cho sản phụ giữa đường núi Nghệ An

Đường bị chia cắt, sạt lở nghiêm trọng khiến sản phụ Pịt Thị Hiền không đến được bệnh viện, trước tình huống khẩn cấp các y bác sĩ Trạm Y tế Mường Xén đã đỡ đẻ cho sản phụ ngay giữa đường.

Hải An
Hải An 31/07
60 thợ điện đổ về vùng lũ Nghệ An để hỗ trợ bà con sửa chữa đồ dùng miễn phí

Nước lũ vừa rút nhiều thợ điện tử, điện lạnh đã nhanh chóng di chuyển đến các khu vực bị ảnh hưởng giúp người dân sửa chữa miễn phí máy giặt, tủ lạnh,…

Hải An
Hải An 28/07
Học sinh, sinh viên cả nước sẽ được hỗ trợ 50% mức đóng BHYT thay vì 30% như trước

Từ 1/7,  học sinh, sinh viên cả nước sẽ được hỗ trợ 50% mức đóng bảo hiểm y tế, thay vì chỉ 30% như trước. Đây là điểm mới quan trọng trong nghị định 188/2025 của Chính phủ.

Hải An
Hải An 26/07
Viettel cộng tài khoản, mở roaming, chuẩn bị drone phát sóng cho vùng lũ ở Nghệ An

Tổng Công ty Viễn thông Viettel (Viettel Telecom) cho biết vừa hoàn thành việc cộng tiền vào tài khoản cho 31.000 khách hàng tại các khu vực bị cô lập do lũ lụt ở Nghệ An.

Science Fair 2025: Chuyến phiêu lưu kỳ thú đến vùng đất khoa học

Vào  ngày 03/08/2025 sắp tới, COSMOS chính thức tổ chức sự kiện khoa học thường niên SCIENCE FAIR 2025 , chia sẻ những kiến thức, trải nghiệm bổ ích và lan tỏa tình yêu khoa học đến cho các bạn trẻ trên địa bàn thành phố Hà Nội và bất cứ ai có niềm đam mê với bộ môn này. 

Nối dài chuyến bay nghĩa tình: Hơn 30 tấn hàng cứu trợ được trực thăng đưa đến vùng lũ Nghệ An

Những chuyến bay cứu trợ mang theo nhu yếu phẩm, mì gói, nước sạch… được chuyển kịp thời tới bà con vùng lũ Nghệ An đang bị ngập lụt, chia cắt.

Hải An
Hải An 25/07
PC Right 1 GIF
Đề xuất