Vẻ đẹp sông An Cựu nơi đất Cố đô Huế cùng truyền thuyết "nắng đục mưa trong" đầy bí ẩn

Sông An Cựu đóng vai trò quan trọng trong lịch sử cũng như văn hóa của Cố đô Huế từ xưa đến nay. Dòng sông êm ả nằm ở phía bờ nam của thành phố Huế, có chiều dài khoảng 30km. 

Sông An Cựu bắt đầu lấy nước từ sông Hương phía đoạn cuối cồn Dã Viên. An Cựu chảy qua địa phận thành phố Huế, sau đó là huyện Hương Thủy rồi đổ vào phá Hà Trung.

Năm 1814, sau khi khảo sát tình hình và hỏi ý kiến những bô lão ở xã Thanh Thủy, vua Gia Long quyết định cho khơi đào thêm sông an Cựu. Phía dưới được đắp thêm đập Thần Phủ với mục đích lấy nước tưới tiêu và rửa mặn cho hàng vạn mẫu ruộng trong khu vực.

Đến năm Minh Mạng thứ 2 (1821), sông An Cựu được đổi tên thành Lợi Nông, đến ngày nay bia đá khắc tên vẫn còn nguyên vẹn. Khi đúc Cửu Đỉnh vào năm Minh Mạng thứ 16 (1835), hình ảnh và tên sông đã được khắc vào Chương Đỉnh. 

An Cựu vốn là một nhánh nhỏ của sông Hương. Bên cạnh cái tên Lợi Nông, sông an Cựu của Cố đô Huế còn có nhiều tên gọi khác như Phủ Cam, Hà Tự, Đại Giang, Cống Quan. Tuy nhiên, An Cựu ngày nay là cái tên phổ biến nhất mà người dân sử dụng.

Theo ghi chép của nhiều tư liệu lịch sử, từ khi các chúa Nguyễn chọn Kim Long, sau đó là Phú Xuân trở thành thủ phủ của Đàng Trong, 2 bên bờ sông An Cựu đã là nơi tập trung rất nhiều dinh thự, nhà vườn của các quan lại cũng như quý tộc. Khi đó, dòng sông còn nhỏ, tồn tại nhiều đoạn cạn hẹp.

Tại Cố đô Huế, dòng sông An Cựu vốn nổi tiếng với hiện tượng “nắng đục mưa trong” trái ngược hoàn toàn những dòng sông thông thường. Điều kỳ lạ bí ẩn này tương truyền có liên quan đến truyền thuyết người xưa kể lại. Tương truyền, trong quá trình đào sông An Cựu đã vô tình mở ra hang động của một con thuồng luồng khổng lồ.

Mỗi khi trời nắng, thuồng luồng không chịu được thời tiết nắng nóng nên liên tục quẫy đạp, vẫy vùng khiến cả dòng nước đục ngầu. Những ngày mát mẻ, thuồng luồng dễ chịu nằm im trong hang động. Dòng sông An Cựu không bị khuấy đảo cũng vì thế mà trở nên trong vắt. 

Tuy nhiên, theo lý giải khoa học, sông An Cựu là sông đào nhận nước từ sông Hương trong xanh, chảy về phía Hà Trung, sau đó ra biển nên dù vào ngày mưa cũng ít khi đục. Nguyên nhân bởi, nó không có nguồn nước từ trên núi chảy về. Thế nhưng khi đến mùa nắng hạn, nước sông bị cạn, thậm chí có thể cạn đến tận đáy nên có mùa vàng đục của lớp phù sa. 

Dù vì nguyên nhân nào đi chăng nữa, dòng sông An Cựu vẫn là điểm ấn tượng của nhiều người khi có dịp đặc chân đến vùng đất Cố đô Huế. Từ hình dáng, cảnh quan, dấu tích lịch sử đến những câu chuyện truyền thuyết ly kỳ, dòng sông An Cựu “nắng đục mưa trong” vẫn ghi điểm theo một cách rất riêng. 

Ngày nay, dòng sông An Cựu đang được chính quyền và người dân địa phương quan tâm, bảo vệ và xây dựng, tạo nên một dòng sông hiền hòa uốn lượn với đôi bờ xanh ngát…

Xem thêm: Những điều cần biết về khu phố Ta, phố Tàu, phố Tây ở Cố đô Huế