Là nỗi ám ảnh cả tuổi thơ nhưng liệu có ai biết "ông ba bị" là gì?

Hầu như mỗi khi trẻ con quấy khóc hay nghịch ngợm quá đà, người lớn sẽ mang các nhân vật đáng sợ ra để đe dọa như ngáo ộp, ông mặt đen, ông ba bị... Là một trong những “nỗi ám ảnh” lớn nhất của bao thế hệ, ông ba bị là ai và tại sao lại khiến trẻ em khiếp sợ đến thế?

Ông ba bị hay còn được gọi là ông Kẹ, là một trong những nhân vật nổi tiếng nhất trong dân gian Việt Nam. Ông ba bị thường được miêu tả có ngoại hình đáng sợ, xấu xí với 9 quai, 12 con mắt. Theo truyền thuyết, ông ba bị có sở thích bắt cóc trẻ con hư, thành hung thần với bao lớp trẻ.

Ngày xưa, khoảng thế kỉ thứ XVII, XVIII, ở các vùng ven biển duyên hải từ miền Trung ra Bắc (các tỉnh từ Hà Tĩnh trở ra) thường xuất hiện tình trạng bắt cóc trẻ em. Theo như mô tả, những kẻ bắt cóc thường đi theo nhóm 6 người, di chuyển bằng thuyền từ ngoài khơi vào. Tới bờ, chúng chia thành 3 tốp, mỗi tốp 2 người mang theo túi to bệnh bằng cói.

Bởi mối nhóm chia làm 3 tốp lại mang theo bị nên được gọi là “ba bị”, chỉ những kẻ bắt cóc trẻ con. Mỗi cái bị có 3 quai nên 3 cái sẽ là chín quai, mỗi nhóm 6 người nên sẽ có tổng cộng 12 con mắt.

Nhóm người xấu đi vào những khu dân cư ven biển để bắt cóc trẻ con. Khi bắt được rồi, chúng cho trẻ vào trong bị to, mang ra ngoài thuyền bơi ra biển nên rất khó đuổi kịp. Tình trạng này khiến người dân hoang mang một thời. Đặc biệt khi đó người dân còn đói nghèo, khó khăn, chẳng còn cách nào khác là buộc phải nâng cao cảnh giác và lấy hình ảnh đó ra để nhắc nhở, dạy dỗ trẻ em không nên tin vào người lạ.

Một truyền thuyết khác kể lại, hình tượng ông ba bị được mô tả với hình dạng đen đủi, gớm ghiếc, vai mang 3 cái bị lớn để xin ăn. Khi có cơ hội, ông ba bị sẽ bắt cóc luôn trẻ con để mang đi bán. Hình tượng ông ba bị xuất hiện trong thời điểm đại hạn mất mùa từ Nghệ An ra Bắc vào năm 1608.

Truyền thuyết là thế, nhưng trong từ điển tiếng Việt, trung tâm Từ điển học của Hoàng Phê chủ biên năm 2007 thì ông ba bị là tên gọi của 1 hình người quái dị, được bịa ra để dọa trẻ em. Một cuốn từ điển khác thì nhấn mạnh, ông ba bị với 9 quai 12 con mắt là kiểu người xấu xí, kỳ lạ được bịa ra để dọa trẻ con; nghĩa bóng là ám chỉ những người xấu xí, tồi tàn.

Thực tế thì không chỉ Việt Nam, rất nhiều quốc gia trên thế giới cũng sử dụng những hình tượng xấu xí tương tự như ông ba bị để răn dọa trẻ em. Trong đó, có thể kể đến Ocu - quái vật trong truyền thuyết Thổ Nhĩ Kỳ, Torbalan của dân gian Bulgary, Ubeme - linh hồn đáng sợ ở Nhật Bản hay Babaroga - yêu quái tại các nước Đông Âu...

Xem thêm: Sở thích cướp vợ của kẻ thù và những lần "tê tái vì gái" nổi danh của Tào Tháo