NLXH: Cách ứng xử trước tai nạn, mất mát, nghịch cảnh

Cuộc sống vốn trải dài vô tận, những mất mát, đau thương sẽ làm đời ta hoài phí phần nào nếu không vực dậy bước tiếp. Khi ta biết lắng mình trải qua những phút giây thăng trầm, những điều tưởng như bế tắc, ngột ngạt ta sẽ tìm thấy trong mình một nguồn sức mạnh mới để vượt qua mọi khó khăn và tận hưởng trọn vẹn những niềm vui mà cuộc đời mang lại. Truyện ngắn “Bí ẩn của làn nước” (Tác giả Bảo Ninh) có chăng chính là lời nhắn nhủ đến chúng ta về cách ứng xử trước những tai nạn, mất mát và nghịch cảnh. Làn nước thăm thẳm kia đã rửa trôi đi lớp bụi cuộc sống, cho ta nhiều trăn trở về vấn đề nhân sinh, lắng lòng suy nghĩ về cách ứng xử phù hợp của con người trong hoàn cảnh khốn cùng.

Dẫn người đọc vào câu chuyện cuộc đời mình bằng giọng văn thâm trầm mà da diết, sầu muộn, Bảo Ninh viết “Các dòng sông trôi đi như thời gian, và cũng như thời gian, trên mặt nước các triền sông biết bao nhiêu chuyện đời đã diễn ra. Nhất là về đêm, trên làn nước của các dòng sông quê hương lấp lánh ánh hằng hà những đốm sáng bí ẩn của đời tôi”. Những bí ẩn chôn sâu dưới làn nước kia là một niềm tiếc thương và đau xót vô hạn của cuộc đời nhà văn khi vừa được làm cha. Đêm hôm ấy, khi làn nước lũ giữa chiến tranh dâng cao như muốn nhấn chìm ngôi làng bé nhỏ, vợ ông sinh một đứa con trai, nhưng ông chưa kịp nhìn thấy mặt con thì làn nước và người đàn bà thoi thóp dưới lòng sâu kia đã vô tình cướp đi đứa trẻ và người vợ. Ông ngay lập tức phóng mình xuống làn “nước lạnh, ngầu bùn, sâu hút và cuốn mạnh” như vật lộn điên dại, ứa cả máu tai máu mũi mà không cứu nổi vợ. Ông cứu được đứa nhỏ nhưng đó lại chính là con của người đàn bà đuối nước kia, giây phút ấy ông như chết lặng. Ông bàng hoàng, đau đớn vì người thân mình chẳng còn ai nữa, người cứu được cũng chẳng phải con của mình. Nhưng cách ứng xử của ông đã tạo nên một bí ẩn của làn nước, một bí ẩn chỉ được giải mã khi câu từ thốt lên. Không đọc tác phẩm thì ai có thể nghĩ cuộc đời ông lại đau thương đến thế! Ông không chia sẻ với ai chuyện đó là con của người khác mà nuôi nấng nó lớn khôn, giờ đây “đã thành thiếu nữ”. Ông giữ mãi niềm đau trong tim mà không thể nói nên lời. Câu chuyện như tình cờ đánh thức một điều gì đó trong ta, một thoáng ưu tư đến ngạc nhiên tỉnh thức vì sự bao dung của lòng người, sự bao dung của cách ứng xử với nghịch cảnh, mất mát và niềm đau. Chính điều đó gợi về một vấn đề trong cuộc sống, vấn đề ứng xử với tai nạn, mất mát và nghịch cảnh.                         

Ta hiểu, tai nạn, mất mát và nghịch cảnh là những tình huống hoặc sự kiện không mong muốn trong cuộc sống. “Tai nạn” có thể là những sự cố gây ra thương tích hoặc thiệt hại, như tai nạn lao động hoặc giao thông. “Mất mát” thường liên quan đến việc đánh mất một cái gì đó quan trọng, khiến người ta cảm thấy đau khổ hoặc không trọn vẹn. “Nghịch cảnh” là những tình huống khó khăn xảy ra mà hoàn cảnh dẫn đến kết quả tiêu cực hơn so với kỳ vọng. Tất cả những điều này đều có thể tạo ra thách thức lớn đối với sức khỏe tâm lý và thể chất của con người. Như vậy, cách ứng xử của con người với tai nạn, mất mát, nghịch cảnh là cách mà chúng ta xử lý vấn đề, đối mặt với sự thật. Chúng ta nên cố gắng vượt qua những đau thương để sống tiếp cho dù đó có là sự mất mát lớn. Bởi nếu cứ buồn khổ hay dày vò bản thân với những gì đã qua, liệu rằng cuộc đời của chúng ta có trở nên tốt đẹp? 

Nghịch cảnh, tai nạn và những mất mát là điều không thể tránh khỏi trên hành trình sống của con người. Đó là những điều tiêu cực, là một phần tất yếu, nếu không thức tỉnh lương tri sống cho ngày mai tươi đẹp, nghịch cảnh, tai nạn và mất mát sẽ lấy đi cuộc sống của bạn, lấy đi thời gian hạnh phúc của bạn và nhấn chìm bạn trong vũng lầy tiêu cực. Theo quy luật đa vũ trụ, con người dù có cố gắng sống tốt đến mấy vẫn có thể gặp những biến cố trong cuộc đời, chính vì không thể tránh khỏi nên ta cần học cách ứng xử. Đó là cách ta đối mặt và phản ứng với chúng. Có thể là sự bi lụy, đau đớn và tuyệt vọng như muốn  buông bỏ mọi thứ nhưng cũng có thể là thái độ tích cực hơn phần nào, dù đau đớn nhưng vẫn lấy coi đó là một phép thử để có động lực sống tiếp. Song, ta vẫn nên ứng xử với nghịch cảnh, khó khăn theo một chiều hướng tích cực bởi nếu không, bạn sẽ vĩnh viễn chìm trong sự tiêu cực mà không sống trọn vẹn để tận hưởng những vẻ đẹp cuộc sống. Những đóa hoa vẫn nở ở góc chung cư, nếu không suy nghĩ khoáng đạt, tích cực, đến bao giờ bạn mới tìm thấy vẻ đẹp ở chúng? Cuộc sống cũng như vậy, học cách ứng xử với khó khăn giúp ta sống tốt  hơn, giúp cuộc đời trong mắt ta đẹp hơn bao giờ hết. Và có chăng, ta của ngày mai sẽ chạm tay tới những ước mơ xa vời, phát triển bản thân trở thành phiên bản hoàn hảo nhất? Như nhân vật “tôi “ trong “Bí ẩn của làn nước” đã sống tiếp với sự nghiệp của mình, cuộc đời của mình khi chưa kịp chăm sóc, bù đắp cho vợ con mà họ đã bị chôn mình nơi dòng nước thẳm. Bi kịch ấy nếu chúng ta phải gánh chịu sẽ phản ứng ra sao, sẽ đau khổ đến nhường nào? Nhưng vì vận mệnh như được sắp đặt, đứa bé xa lạ kia nay mang danh là con ruột của “tôi”, người đã chọn vực dậy và sống tiếp, nuôi lớn đứa trẻ nhưng trong lòng không nguôi nhớ về vợ, về con nhìn “tôi “nơi đáy nước. Mất mát lớn như vậy, họ còn có thể vực dậy, tại sao chỉ vì đứt đoạn một cuộc tình, chỉ vì một lần thi thử điểm kém, chỉ vì một lần thất bại, chúng ta lại đánh mất bản thân mình? Để có thể sống là một bản thể và khi ra đi còn lưu lại dấu ấn riêng, hương thơm phảng phất riêng biệt trên bến đời, hãy chọn cách ứng xử khôn ngoan, khéo léo và tích cực trước khó khăn. Ngay trong chính xã hội ngày nay, còn nhiều lắm những mất mát đau thương đến đứt từng khúc ruột. Cơn bão Yagi đến với đồng bào miền Bắc như một mối hiểm họa và ra đi để lại bao đau thương mất mát. Sau cơn bão, đất nước Việt Nam mất đi làng Nủ Lào Cai, người dân mất đi mái ấm thương yêu, mất đi căn nhà che mưa che nắng, chồng mất vợ, cha mất con. Thật đau xót vô cùng! Chưa bao giờ tôi xem một chương trình thời sự mà chăm chú, thảng thốt và chạnh lòng đến thế. Nhìn cảnh gia đình có sáu người của anh Hoàng Văn Thới thì bà nội, mẹ và ba đứa con đã bị dòng nước thẳm cuốn đi khi vạn vật tan dần vào đêm tối, chúng ta là người ngoài nhưng không khỏi tiếc thương. Anh từ chối nhận quà bánh, lương thực viện trợ vì nhà còn ai nữa mà xin, các con đâu còn mà ăn nữa! Người đàn ông với dáng người nhỏ nhắn, da đen sạm dường như đã gầy đi nhiều sau cú sốc quá lớn. 5 ngày nay, anh chẳng ăn uống được gì dù phải chạy khắp nơi, đi theo từng đoàn cứu hộ với hy vọng tìm được hết những người thân trong gia đình. Anh Thới chẳng thể ngờ rằng bữa cơm ngày 09/09 lại là bữa cơm cuối cùng được ngồi với vợ con. Khoảng 5 rưỡi sáng 10/9, thấy mưa rất lớn, rồi một tiếng nổ rất lớn, nước và đất đá trên đồi đổ xuống, anh muốn chạy sang nhà em dâu để tìm mẹ và vợ con nhưng không kịp.

Đến giờ, người đàn ông này vẫn tự trách mình khi không thể tự tay cứu gia đình… Cho đến nay, anh vẫn chưa thể tìm lại thi hài con út mà chôn cất. Đau thương, mất mát này có lẽ sẽ làm anh Thới dằn vặt tâm can một thời gian dài, nhưng với tinh thần tích cực sống và chiến đấu của người Việt Nam, tôi tin anh Thới sẽ ứng xử với tai nạn, mất mát và nghịch cảnh của đời mình một cách đúng đắn nhất. Với nghịch cảnh, mất mát trong đời, không còn cách nào khác ta nên chấp nhận nỗi đau. Bởi chấp nhận nỗi đau là bước đầu tiên trên hành trình chữa lành. Chỉ khi chấp nhận một trái tim đang tan vỡ trong mình, ta mới có thể tìm cách hàn gắn. Nếu không chấp nhận nỗi đau tận sâu bên trong, ta có lẽ chưa sống thật với chính mình. Như vậy sự sống còn ý nghĩa hay chăng?

Từ hoàn cảnh tang thương của anh Thới, chúng ta như hiểu thêm một điều về cách ứng xử với khó khăn. Nếu chỉ có một mình, anh sẽ không thể tìm được người thân, không có miếng cơm qua ngày và không có những lời động viên cho bớt đi phần nào khổ tâm. Khi thấy người khác gặp khó khăn, phải đối diện với đau thương mất mát, bản thân chúng ta  cũng nên giúp đỡ họ phần nào. Ta chợt nghĩ đến câu ca dao dân gian:

“Thương người như thể thương thân

Rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần”

Sống trên đời,ta nên học cách ứng xử với khó khăn, nghịch cảnh để tự cứu rỗi cuộc đời mình, và cũng nên học cách cảm thông chia sẻ với những người gặp khó khăn để phần nào giúp đỡ họ. Bởi điều đó có thể tích lũy kinh nghiệm, làm bài học cho bản thân sau này. Nếu không giúp đỡ người khác khi họ yếu thế, ai sẽ là người dang tay đón lấy ta khi ta cần? Nói đến đây bạn có thể nghĩ ngay đến gia đình nơi yêu thương ta vô điều kiện, cho đi những điều không kể xiết và sẵn sàng đến bên ta mỗi khi cần. Nhưng có những áp lực, có những khó khăn không thể tìm đến gia đình để mà chia sẻ, bạn gặp khó khăn trong công việc cấp cao, người bạn cần tìm đến nhờ giúp đỡ là  bạn bè đồng nghiệp. Bạn gặp vấn đề trong học tập, người bạn cần tìm đến là thầy cô giáo hoặc bạn bè. Vì thế hãy sẵn sàng đến bên khi người khác cần, sẵn sàng giúp họ thoát khỏi những đau thương mất mát để đến khi ta cùng đường tuyệt lộ, có những người sẽ tự nguyện giúp đỡ ta.

Suy cho cùng, để vượt qua những mất mát, đau thương và nghịch cảnh chúng ta nên sống với năng lượng tích cực, đừng dại dột làm điều không hay. Nhiều bạn trẻ ngày nay thường tìm đến cái chết để giải thoát cho chính mình khỏi áp lực cuộc sống. Cuộc đời, sự sống quý giá mà cha mẹ trao tặng ta lại phải chấm dứt chỉ vì những biến cố ngẫu nhiên. Thật uổng phí! Cuộc sống là những cung bậc tâm trạng, nơi tổng hòa giữa buồn khổ, vui tươi và hạnh phúc nên nếm trải vị đắng của cuộc đời là điều tất yếu phải xảy ra. Dù cuộc sống có xô ngã bạn, hãy vực dậy mà bước tiếp. Nếu cuộc đời đưa đẩy bạn hết khó khăn này đến khó khăn khác, hãy học cách ứng xử và vượt qua. Cơ hội trải nghiệm bạn có được là một điều vô cùng đáng quý, thời gian bạn được sống là điều vô giá trên đời. Vàng còn có thể mua được chứ thời gian thì không, cơ hội cũng không. Hãy sống thật trọn vẹn!

Cùng với đó chắc chắn sẽ có người đặt ra câu hỏi: làm thế nào để sống trọn vẹn, để ứng xử đúng đắn với tai nạn, mất mát và đau thương? Chúng ta hãy học cách chấp nhận những điều đã xảy ra, suy nghĩ tích cực, hành động tích cực sẽ dẫn đến một kết quả tích cực. Đừng sợ hãi và tuyệt vọng khi phải đối diện với nhiều khó khăn, hãy coi đó là cơ hội trải nghiệm và học hỏi bởi không có khó khăn nào là vô nghĩa. Nhiều nghệ sĩ, nhà văn chọn cách đối diện với đau thương bằng ngòi bút hay âm nhạc bởi sáng tạo và biểu đạt cũng là một cách giải phóng cảm xúc. Thông qua sáng tạo, họ có thể thể hiện và biến đổi nỗi đau thành cái đẹp, tạo ra những tác phẩm nghệ thuật mang ý nghĩa sâu sắc. Như tác phẩm”bí ẩn của làn nước” do Bảo Ninh chấp bút nên từ cuộc đời mình.

Như vậy, ứng xử của con người trước tai nạn và mất mát là một quá trình phức tạp, vừa mang tính cá nhân vừa mang tính xã hội. Sự đồng cảm và khả năng xác nhận nỗi đau chính là những yếu tố quan trọng giúp con người vượt qua những giai đoạn khó khăn trong cuộc sống. Chính bản thân tôi cũng từng trải qua quá trình đối mặt với kết quả thi không như mong đợi. Bao tháng ngày tôi đồng hành cùng câu chữ, tôi viết bằng nhiệt huyết, bằng đam mê và bằng niềm say văn chương như một thứ men tình. Nhưng vào phòng thi, chẳng biết tại sao tôi đã làm hết mình, hết sức nhưng chẳng nhận lại kết quả xứng đáng. Tôi chẳng hiểu vì sao mình lại không đạt giải cao hơn mà chỉ dừng chân ở giải BA mờ nhạt. Lúc ấy lòng tôi buồn khổ lắm! Cho dù nước biển là mực, mặt trời là giấy cũng không thể viết hết những suy tư trong đầu đứa trẻ mới lớn khi phải đối diện với điều mình chẳng bao giờ nghĩ tới. Nhưng tôi chọn cách học hỏi và suy nghĩ tích cực, trau dồi thêm kinh nghiệm và kỹ năng của người đi trước. Tôi đã tìm ra lời giải đáp thích đáng cho sự kém cỏi của mình và nuôi thêm hi vọng đạt giải cao trong những kì thi sắp tới. Mong bạn dẫu đang chôn mình giữa nốt lặng trầm của cuộc sống, hãy cứ suy nghĩ tích cực, hành động tích cực và ước mơ xa. Bởi đó chính là cách ứng xử đúng đắn với những tai nạn, mất mát và nghịch cảnh trong đời.

(Nguồn: Thích Văn Học)

Xem thêm: NLXH: Con người cô đơn trong một hành tinh kết nối