Những nhận định hay nhất về nhà văn Nguyên Ngọc và "Rừng xà nu"

01

"Rừng xà nu là truyện của một đời, và được kể trong một đêm. Đó là cái đêm dài như cả một đời. Nhưng nó cũng ngắn, cũng chỉ là một trong trong sự sống vất vả, đau khổ và hạnh phúc trường tồn ở đây, bởi "nhà ra xa, đến hút tầm mắt cũng không thấy gì khác ngoài những rừng xà nu nối tiếp chạy đến chân trời...".

(Nguyên Ngọc, "Về truyện ngắn Rừng xà nu", Nhà văn nói về tác phẩm, Hà Minh Đức biên soạn, Nxb Giáo dục, 20000).

02

"Ông là cội nguồn. Là Tây Nguyên của thời Đất nước đứng lên trường tồn đến hôm nay. Ông như lịch sử bao trùm, nhưng không che lấp sự đi tới nối tiếp và mãnh liệu, ngày càng mãnh liệt hơn, sành sỏi và tự giác hơn của các thế hệ sau".

Nhà văn nói về cụ Mết trong tác phẩm,.

(Nguyên Ngọc, "Về truyện ngắn Rừng xà nu", Nhà văn nói về tác phẩm, Hà Minh Đức biên soạn, Nxb Giáo dục, 20000).

03

Dân làng Xô Man đứng lên đánh giặc, rừng xà nu cũng đánh giặc. Đọc Rừng xà nu, chúng ta hiểu hơn về những câu thơ Tố Hữu viết trong bài Việt Bắc:

Nhớ khi giặc đến giặc lùng

Rừng cây núi đá ta cùng đánh Tây

Núi giăng thành lũy sắt dày

Rừng che bộ đội, rừng vây quân thù.

04

Nếu nói Nguyễn Tuân suốt đời đi săn tìm cái đẹp, thì cũng có thể nói, Nguyên Ngọc suốt đời săn tìm những tính cách anh hùng, những sự tích anh hùng".

(Giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh)

05

"Dưới góc nhìn văn hóa, ta thấy  Rừng xà nu có nội dung rất quan trọng: văn hóa làng và những tình cảm thâm trầm, cao đẹp. Và đó là cơ sở của nội dung thứ hai: Tinh thần ấy lớn mạnh được là nhờ nó bám rễ sâu chặt vào "đất làng".

(Đặng Văn Vũ)

06

"Nhà dân tộc học Từ Chi cho rằng: "Dân Việt nhạt biển, xa rừng". Người Việt nhạt biển thì rõ rồi, thế nhưng với rừng, ta thường coi rừng như là tài nguyên để khai thác, trong khi dân Tây Nguyên ngược lại, rừng gắn chặt với đời sống và văn hóa họ".

(Trích bài viết: Nguyên Ngọc: về Tây Nguyên", nhà văn Nguyên Ngọc).

07

Nguyên Ngọc trong đời thực là moton "con người lãng mạn" với thái độ yêu ghét phân minh không dễ thay đổi, lắm lúc dường như là cố chấp. Còn trong văn chương, Nguyên Ngọc là nhà văn có phong cách riêng. "Anh không ném ra những nhận xét, nhưng ý nghĩ khôn ngoan như Nguyễn Khải. Cũng không có những phát hiện tinh quái đời thường như Tô Hoài. Chuyện của anh thường là những trải nghiệm khác thường, dữ dội, gây ấn tượng mạnh...".

(Trích "Nhà văn Việt Nam hiện đại - Chân dung và phong cách, GS Nguyễn Đăng Mạnh)

08

Khẩu lệnh: "Đốt lửa lên!" là lời tuyên chiến của dân làng, núi nước này không còn chịu đọa đày, tăm tối nữa. Câu nói của cụ Mết thời điểm ấy thấm đẫm tư tưởng, đường lối đánh giặc từ Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Hồ Chủ tịch, ngày 19 tháng 12 năm 1946:

"Hỡi đồng bào!

Chúng ta phải đứng lên!

Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ người già, người trẻ, không chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc. Hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp, cứu Tổ quốc. Ai có súng dùng súng, ai có gươm dùng gươm, ai không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân cứu nước".

09

"Nguyên Ngọc đích thực là một nhà tri thức của núi rừng, là nhà văn hóa của Tây Nguyên, là nghệ sĩ thực thụ của những miền "Rẻo cao" đất nước. Văn Nguyên Ngọc "cuốn hút người ta, không phải chỉ bởi cách trần thuật bằng chính giọng điệu của nhân vật của anh, với thứ ngôn ngữ hết sức hồn nhiên ngây thơ, đầy những hình ảnh ví von ngộ nghĩnh, mà còn bằng cả tâm hồn rất Tây Nguyên, cũng rất Hà Giang - Mèo Vạc"

(GS Nguyễn Đăng Mạnh)

09

"Văn Nguyên Ngọc là thứ văn trong, sánh như mật ong, lại đượ ướp một làn hương rất đặc biệt. Đọc cứ bàng hoàng váng vất mãi. Nguyên Ngọc hơn người ở tài văn. Không có thực tài, không thể viết được thế".

(Nhà thơ Trần Đăng Khoa)

10

"Văn Nguyên Ngọc là một dạng văn có ma lực. Giản dị, chắt lọc và trong veo".

(Nhà thơ Trần Đăng Khoa)

Xem thêm: Phân tích nhân vật Dít - người con gái bản lĩnh trong "Rừng xà nu"