Nguyễn Bính là chất thi ca đậm "vị" Bolero

Nguyễn Bính (Nguyễn Trọng Bính, 1918 - 1966) - ông là nhà thơ lãng mạn nổi tiếng của Việt Nam. Ông được coi như nhà thơ của làng quê Việt Nam với chất liệu thơ dân dã, sắc thái mộc mạc.

Trong sự nghiệp thơ ca của mình, ông đã để lại nhiều tác phẩm thơ, kịch, truyện thơ... Bên cạnh đó, ông còn được độc giả công nhận là nhà thơ xuất sắc nhất nhì của thi ca Việt Nam hiện đại.

Thơ Nguyễn Bính đậm hồn quê, tình quê với sắc thái lãng mạn. Bắt gặp trong thơ ông là những hình ảnh hết sức bình dị như hàng cau, rặng mùng tơi, thôn Đoài, thôn Đông...

Thơ Nguyễn Bính đậm chất... Bolero

Nói về thơ Nguyễn Bính, PGS-TS Nguyễn Đăng Điệp, Viện trưởng Viện Văn học: “Phía sau vẻ truyền thống ấy, Nguyễn Bính vẫn là người luôn kiên cường, bản lĩnh và thích bứt phá. Ông như kẻ nằm giữa truyền thống và hiện đại. Đúng hơn, Nguyễn Bính đến với hiện đại từ truyền thống và là nhà thơ hiện đại của truyền thống. Đôi khi cốt cách lãng mạn của ông cũng pha chút phong thái kẻ sĩ lang bạt kỳ hồ, nhưng không nhiều. Cùng được coi là cao thủ thơ tình nhưng Xuân Diệu táo bạo, nhiều câu mệnh lệnh thức, giục giã và chủ động thì Nguyễn Bính nghiêng về… bị động. Thơ ông ăn điểm ở sự e ấp ấy. Tình thân và văn hóa quê hương vừa là điểm xuất phát nghệ thuật, vừa là chốn đi về, nơi trú ngụ của linh hồn, dù thân xác đã lăn lóc nơi gió bụi phương xa…”.

GS-TS Trần Đình Sử còn nêu một phát hiện thú vị: “Thành tựu tiêu biểu nhất của Nguyễn Bính là góp phần chuyển câu thơ Việt truyền thống thành câu thơ điệu nói hiện đại. Ông đã sáng tác câu thơ điệu nói ở trong tất cả các thể loại lục bát, bảy chữ một cách phổ biến, tự nhiên và mới mẻ. Tiếng nói của người yêu, người mẹ, người chị, của người quan sát, người kể chuyện và cả tiếng nói thầm trong tâm hồn”.

Còn dưới góc nhìn về âm nhạc, PGS-TS Nguyễn Thị Kim Ngân lại tìm thấy chất… bolero êm ái, trữ tình trong thơ Nguyễn Bính: “Chất buồn có phần lâm ly, ủy mị đã góp phần làm cho thơ ông cũng giống như nhạc bolero. So sánh thơ Nguyễn Bính như vậy không mang ý nghĩa về chất lượng hay trình độ mà chỉ nhằm nêu lên một đặc điểm để giải thích vì sao thơ ông được yêu mến đến vậy. Nguyễn Bính không chỉ chân quê mà còn là nhà thơ lãng mạn, mang khá đầy đủ tinh thần thơ mới”.

Với Nguyễn Bính, Nam Bộ có vị trí rất đặc biệt trong thơ ông

PGS-TS Võ Văn Nhơn mang đến hội thảo chút thi vị phương nam về những tình cảm yêu thương tha thiết của Nguyễn Bính dành cho Nam bộ: “Điều được ông gửi gắm trong nhiều tác phẩm: Đêm sao sáng, Đôi mắt, Lá thư, Xuân nhớ miền Nam, và đặc biệt bài thơ dài Gửi người vợ miền Nam với rất nhiều kỷ niệm riêng tư và ước mơ đoàn tụ chưa thành đã cho thấy Nam bộ có vị trí đặc biệt trong đời thơ đồ sộ của ông”.

Từ khi xuất hiện phong trào thơ mới, Nguyễn Bính luôn là nhà thơ có lượng độc giả hùng hậu nhất. Trước hết vì thơ ông nhẹ nhàng, dễ đi vào lòng người, như mạch ngầm nối văn học dân gian với văn học viết.

PGS-TSKH Bùi Mạnh Nhị đúc kết: “Đất quê, hồn quê mà trực tiếp là ca dao, hát nói đã dẫn Nguyễn Bính đến với hiện đại một cách thuyết phục. Thơ đặc sệt truyền thống mà vẫn mới, vẫn riêng. Ông đã làm mê hồn thơ lục bát và thất ngôn theo cách của riêng mình. Tình yêu trong thơ Nguyễn Bính phần lớn là lỡ hẹn, ly biệt, rất nhiều nước mắt được chính ông vũ trụ hóa, vô tận hóa những nỗi đau và cô đơn của con người. Độc đáo ở thơ Nguyễn Bính cứ tưởng chừng là của riêng ông nhưng thực ra lại là tâm trạng phổ quát, tiếng lòng của nhiều cá nhân không hề quen biết. Chính nhà thơ Nguyễn Đình Thi từng đặt câu hỏi rồi tự trả lời: “Cho đến tận hôm nay đã có nhà thơ lục bát nào mà nhân dân thuộc nhiều như Nguyễn Bính chưa?”.

Xem thêm: Tổng hợp những câu trích dẫn, bình luận của một số nhà văn, nhà phê bình văn học