Sự thật thú vị ít người biết về tên gọi thành phố Buôn Ma Thuột

Buôn Ma Thuột là thành phố tỉnh lỵ của Đắk Lắk (Tây Nguyên, Việt Nam). Buôn Ma Thuột được mệnh danh là thủ phủ cà phê Việt Nam. Tên gọi thành phố này ẩn chứa nhiều điều thú vị mà không phải ai cũng biết.

Còn theo bài viết của Kiến thức, trước năm 1975, Buôn Ma Thuột được gọi là Ban Mê Thuột. Hai tên gọi này đều là cách xác định địa danh bằng tiếng Việt để chỉ một ngôi làng từng nằm ở nơi này nay là thành phố Buôn Mê Thuột. Tên Ban Mê Thuột là cách đọc từ "bản Mế Thuột" nghĩa là "làng của mẹ Y Thuột".

Buôn Ma Thuột theo tiếng Ê Đê có nghĩa là "bản hoặc làng của Cha Thuột", nó xuất phát từ tên gọi buôn của Anma Thuột (Ama nghĩa là Cha, Thuột nghĩa là Con, người Ê Đê khi có con trai thì gọi nhau bằng tên của con trai, ở đây Ama Thuột nghĩa là Cha của Thuột và thường gọi Cha Thuột). Cha Y Thuột (tên khai sinh là Y Mun H'Dơk) là một vị tù trưởng giàu có, quyền uy nhất trong vùng. 

Vợ của ông là con gái của tù trưởng Ama Blơi, một người có thanh thế rất lớn trong vùng khi người Pháp chưa hiện diện ở Đăk Lăk.

Hai vợ chồng Y Mun không có con, không có người nối dõi nên họ đã nhận cháu là Y Thuột và H'tế thuộc làm con nuôi, và Y Thuột trở thành trưởng nam của người đứng đầu làng.

Theo truyền thống, người ta không gọi vợ chồng tù trưởng bằng tên cúng cơm mà gọi bằng tên trưởng nam. Và tù trưởng Y Mun H'Dơk được gọi là "Ama Thuột" – tức “bố Y Thuột” và vợ ông là "mế Thuột" – “mẹ Y Thuột”.

Y Thuột là con trai cả của ông tù trưởng mà cái tên "Thuột" trở thành một phần tên làng, và ngày nay là tên thành phố lớn nhất Tây Nguyên, trong số 8 đô thị loại 1 trực thuộc tỉnh của Việt Nam.

Theo nghiên cứu của các nhà sử học, Buôn Ma Thuột có bề dày lịch sử từ lâu đời. Dưới góc độ nghiên cứu khảo cổ, Buôn Ma Thuột đã 4.000 năm tuổi. Đây là thành phố lớn nhất ở vùng Tây Nguyên với 2 mùa rõ rệt là mùa khô và mùa mưa.

Vào mùa mưa, đường sá đi lại khá khó khăn do có nhiều tuyến đường đất. Vào mùa khô thường là những tháng đầu năm, thời tiết mát dịu, chưa nóng. 

Vào tháng 3 dương dịch ở đây có lễ hội đua voi Bản Đôn và đây cũng là mùa hoa cà phê. Đến tháng 12 dương lịch có lễ nhiều lễ hội đặc sắc khác.

Để tìm hiểu về nguồn gốc TP Buôn Mê Thuột, du khách trong và ngoài nước có thể đến tham quan Buôn Ako D’Hông, nằm cuối đường Phan Chu Trinh, cách trung tâm thành phố chỉ khoảng 2km. Tên làng Ako D’Hông có nghĩa là “suối đầu nguồn”, nhưng trên bản đồ thì ghi tên là buôn Cô Thôn.

Thời xưa đây là buôn làng hùng mạnh, có tiếng giàu có nhất, còn được gọi la f“buôn nhà ngói” hay “buôn Ama Rin” – lấy tên của người chủ buôn, người đã góp phần khai hóa đất đai, rừng hoang thành buôn Ako D’Hông ngày nay. 

Hiện nay những ngôi nhà cổ trong buôn được giữ nguyên để du khách tham quan, người dân được trợ cấp tiền xây nhà ở ngay cạnh ngôi nhà cổ đó. Những ngôi nhà cổ này được đánh số nhà, quy hoạch trong buôn rất đẹp, đường đi được trồng hoa vô cùng thơ mộng. 

Ngoài ra khi đến Buôn Ma Thuột du khách có thể đến tham quan một số điểm khác như: Bảo tàng Đăk Lăk; Cây Kơ Nia huyền thoại trong bài hát nổi tiếng “Bóng cây Kơ Nia”; Chùa Sắc Tứ Khải Đoan... 

Nguồn gốc tên gọi Phú Quốc qua những câu chuyện lịch sử