Mục sở thị thủy điện cổ nhất tại Việt Nam nằm ở chốn thâm sơn cùng cốc

Nhà máy thủy điện Ankroet là nhà máy thủy điện đầu tiên ở Việt Nam, xây dựng trên suối Vàng ở thôn Đan Kia xã Lát huyện Lạc Dương tỉnh Lâm Đồng. Nhà máy thủy điện này có công suất lắp máy 600kW với 2 tổ máy, khởi công tháng 10/1942 và khánh thành vào tháng 10/1945, chính thức phát điện vào năm 1946.

Thủy điện Ankroet ở bên hồ Dankia - Suối Vàng thơ mộng, cách thành phố Đà Lạt gần 20km về phía tây bắc. Nhà máy có kiến trúc đá rất đặc trưng của vùng tây nam nước Pháp và kiến trúc công xưởng đặc trưng đầu thế kỷ 20.

Vào năm 1962, để có điện phục vụ cho việc xây dựng thủy điện Đa Nhim (Đơn Dương, Lâm Đồng), chính quyền đương thời đã lắp thêm tổ máy nâng công suất Ankroët lên 3.100 kW. Năm 1964, Nhà máy thủy điện Đa Nhim hoàn thành với công suất 160KW (gấp khoảng 50 lần thủy điện Ankroët), cung cấp điện cho một nửa miền Nam khi đó.

Vào năm 2004, sau gần 60 năm hoạt động liên tục, những tổ máy cũ buộc phải thay thế bằng những tổ máy mới do Trung Quốc sản xuất cùng công nghệ nhưng công suất lớn hơn. Hai tổ máy sau khi hoàn thành sứ mệnh đã được đưa về xưởng sửa chữa của Công ty Điện lực Lâm Đồng và nằm đó suốt 10 năm.

Đến năm 2014, một tổ máy đã được sửa chữa và phục chế để trưng bày tại nhà truyền thống của Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tổ máy còn lại hiện vẫn còn lưu tại xưởng để sau khi phục chế, tổ máy sẽ được đưa lại vào Nhà máy thủy điện Ankroet để trưng bày.

Vào dịp kỷ niệm 70 năm nhà máy thủy điện lâu đời nhất Việt Nam (17/10/1945 - 17/10/2015), nhà máy thủy điện Ankroet đã chính thức thay thế, đưa vào vận hành hệ thống điều khiển nhà máy theo công nghệ mới, chuyển hệ thống điều khiển nhà máy từ bán tự động sang công nghệ tự động hiện đại. Công nghệ mới này sẽ giúp giảm sức lao động và nâng cao độ an toàn cho người điều khiển thiết bị tại nhà máy.

Hiện nay, thủy điện Ankroet vẫn rất kiên cố, có kiến trúc hài hòa với thiên nhiên. Tổng thể công trình trông như một biệt thự nghỉ dưỡng chứ không mang dáng dấp của công xưởng. 

Con đường nhỏ dẫn vào nhà máy thủy điện ẩn mình dưới tán thông xanh với không khí trong lành. Đi hết con đường quanh co ấy, nhà máy hiện ra mang vẻ đẹp trầm mặc. Điều khiến thủy điện Ankroet trở nên đặc biệt là toàn bộ nhà máy phát điện, bờ chắn hai đập nước liên hoàn xây bằng đá xanh khai thác ngay tại Suối Vàng bằng công sức của các phu phen người Việt. 

Khung cảnh nơi đây còn giữ nguyên những đường nét hoang sơ thuở xưa, có những mỏm đá cheo leo, có dòng thác chảy xuống từ phía thượng nguồn, vượt qua tầng tầng lớp lớp đá, rồi đổ vào lòng hồ rộng lớn tạo nên một khoảng xanh trong veo màu ngọc bích nằm lọt thỏm giữa đại ngàn mênh mang.

Tuy khu vực thủy điện này chưa được đầu thư về du lịch nhưng khung cảnh bình yên, hoang sơ với mây trời lồng lộng, dòng suối trong mát, mỏm đá phủ rêu phong... 

Bất kể ai đến nơi đây, đặc biệt là những người mê kiến trúc thời xưa của Pháp và không khí trong lành thơm mùi lá thông, đều không khỏi trầm trồ, và tranh thủ chụp ảnh lưu lại những hình ảnh của một trong những nhà máy thủy điện bằng đá hiếm hoi ở Việt Nam. 

Xem thêm: Những điều chưa biết về Vĩnh Hy - 1 trong 4 vịnh biển đẹp nhất Việt Nam