Đăng nhập với Zalo
Đăng nhập qua Google
- Cộng đồng
-
Tin Vui Mỗi Ngày8 Thành viên · 7.891 Bài viết -
Người Truyền Cảm Hứng8 Thành viên · 2.431 Bài viết -
Lan Tỏa Yêu Thương8 Thành viên · 763 Bài viết -
Bài Học Cuộc Sống5 Thành viên · 5.095 Bài viết -
Sống An Lành5 Thành viên · 1.023 Bài viết -
Thế Giới Muôn Màu5 Thành viên · 4.349 Bài viết -
Góc Nhìn Tích Cực5 Thành viên · 1.482 Bài viết
Cao Bá Quát và vụ sửa bài thi chấn động sử Việt: Tiếc nhân tài nhưng không tiếc mạng mình
Nói về vụ sử bài thi chấn động sử Việt có bàn tay của Cao Bá Quát, nhà nghiên cứu Nguyễn Lộc cho rằng, Cao Bá Quát chắc chắn biết tội nhưng vẫn cứ làm bởi "Cầu nhân vị đắc thành chiêu họa, Đồng bệnh tương lân khước lụy nhân” (Tìm điều nhân chưa chắc được đã mang tai họa đến, Cùng cảnh thương nhau lại làm lụy cho người)”.
Xuyên suốt chiều dài lịch sử, các kỳ thi được triều đình đặc biệt coi trọng, tổ chức nghiêm ngặt. Tiêu biểu như trong kỳ thi Đình, vua tự thân ra đề và chấm thi để chọn ra những người đỗ cao nhất. Bất kỳ ai vi phạm quy chết đều bị xử phạt. Nhẹ thì bị hạ chức tước, nặng thì bị xử tử.
Và Cao Bá Quát (1808 – 1855) - nhà thơ nổi danh ở giữa thế kỷ 19 trong sử Việt từng suýt mất mạng vì chữa bài thi.
Sử chép, năm 1841 dưới thời vua Thiệu Trị, Cao Bá Quát được cử làm Sơ khảo trường thi Thừa Thiên. Trong khi chấm bài thi thấy một số bài văn hay nhưng phạm húy, không muốn vì lỗi nhỏ này mà đánh trượt người tài, Cao Bá Quát cùng Phan Thời Nhạ ngầm lấy muội đèn làm mực chữa 24 bài thi.
Trong 24 người này có 5 thí sinh đỗ cử nhân, gồm: Hoàng Kim Minh, Lê Thiều, Nguyễn Duy Cần, Nguyễn Khánh, Phan Văn Trị. Thí sinh Trương Đăng Trinh - cháu ruột của Đại thần Trương Đăng Quế - có quyển văn thứ 2 bị nội trường đánh hỏng, phần khảo là Nguyễn Văn Siêu đánh giá bài thi tốt đã nói với quan Ngoại trường Cao Bá Quát cho liệt Trinh vào hạng đỗ. Cao Bá Quát đồng ý.
Luật tổ chức trường thi quy định trong thời gian chấm thi, quan Nội trường và quan Ngoại trường không được gặp nhau. Tuy nhiên, thấy Cao Bá Quát viết tốt, Chủ khảo Bùi Quỹ bèn gọi ông ra Ngoại trường viết bảng thí sinh thi đỗ. Viết xong, Cao Bá Quát được Nguyễn Văn Siêu giữ lại qua đêm để uống rượu.
Đên khi tra bảng, các sĩ phu xôn xao. Khi bị Bộ Lễ và Viện Đô sát điều tra, Cao Bá Quát nhận tất cả. Ông nói: "Tôi thấy các bài hay sính bút làm vậy chứ không ai gửi gắm, dặn dò gì cả”.
Án được thành lập rồi dâng lên vua, Cao Bá Quát và Phan Thời Nhạ bị tội tử hình. Nguyễn Văn Siêu bị tội phạt trượng (đánh bằng gậy) và tội đồ (đi đày). Chủ khảo Bùi Quỹ và giám khảo Phan Văn Nhã, Trương Hảo Hợp bị giáng chức...
Đại Nam thực lực có chép về việc nhà vua phán rằng: "Chọn người tài giỏi là một điển lễ long trọng, bọn Quát dám làm trái phép như thế, khép vào tội nặng cũng đáng. Song ta nghĩ do sự khờ dại mà làm ra, chứ không có tình tiết gì khác, còn có thể khoan tha cho tội xử tử. Siêu cho Quát ngủ ở phòng của mình, tuy không có tình tiết gì, nhưng phép trường không thể hỗn tạp như thế được. Đáng lẽ ra cứ theo như luật mà trị tội, nhưng ta tạm gia ơn tha cho tội đồ mà chỉ cách chức, cho gắng sức làm việc để chuộc tội".
Vua ban lệnh cho Thị lang Bộ Hình Ngô Văn Địch, Chưởng ấp Cấp sự trung là Lê Chân cho gọ 5 người chấm đỗ cho thi lại. Nếu đúng văn khá, đáng được đỗ sẽ phong hạng cử nhân. Trong những người này, duy nhất cử nhân thứ 20 là Phan Văn Trị vì phú trùng vần, bị đánh hỏng.
Châu bản triều Nguyễn viết rằng, sau đó Cao Bá Quát được giảm án từ “trảm quyết” (chém chết ngay) thành án “giảo giam hậu” (giam lại, đợi thắt cổ đến chết sau). Nguyễn Văn Siêu truyền miễn đánh gậy, giao cho Bộ Lại hiệu lực chuộc tội....
Cuối cùng, Cao Bá Quát đổi sang tống ngục. Đến năm 1843 ông được cho đi “dương trình hiệu lực” nghĩa là được phép lập công chuộc tội, theo đoàn Đào Trí Phú đến Indonesia. Sau đó vài năm, ông vào Viện Hàn lâm, lo việc sưu tầm và xếp đặt văn thư.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Lộc đánh giá, là quan Ngoại trường nên Cao Bá Quát không lạ gì quy chế thi, người đi thi nếu phạm húy, tùy lỗi nặng nhẹ, có khi còn bị chém đầu, huống gì lại chữa bài phạm húy để lấy đậu. Cao Bá Quát chắc chắn biết tội nhưng vẫn cứ làm, bởi từng nói: “Cầu nhân vị đắc thành chiêu họa, Đồng bệnh tương lân khước lụy nhân” (Tìm điều nhân chưa chắc được đã mang tai họa đến, Cùng cảnh thương nhau lại làm lụy cho người)”.
Chế độ thi cử triều Nguyễn nói chung và thời Thiệu Trị nói riêng rất nghiêm nhưng việc giảm án và việc bản án được trì hoãn qua nhiều ngày tháng cũng cho thấy vua triều Nguyễn không phải là không quý trọng người tài.
Xem thêm: Lật lại vụ án Thái sư hóa hổ hại vua: Nỗi oan ức thiên cổ của vị Trạng nguyên đầu tiên
Đọc thêm
Ít ai biết rằng, anh hùng chống quân Hung Nô, tổng công trình sư của Tử Cấm Thành, ông tổ nghề pháo binh trong lịch sử Trung Quốc... đều là nhân tài sinh ra từ đất Việt ta.
Vũ Duệ là Trạng nguyên thứ 18 của nước ta, không chỉ nổi tiếng bởi tài năng, khí tiết mà còn ở giai thoại hồi sinh thần kỳ.
Trong dân gian lưu truyền nhiều giai thoại về vị Trạng nguyên xuất thân nghèo khó, dù chỉ chăn lợn nhưng vẫn học lỏm thành tài Nguyễn Nghiêu Tư.
Bài mới
Huế trở thành đô thị đầu tiên tại Việt Nam thí điểm hệ thống cọc tiền chai nhựa, theo đó người mua trả thêm 1.000 đồng và được nhận lại khi hoàn vỏ.
Bộ Chính trị đặt mục tiêu từ 2026 toàn dân được khám sức khỏe định kỳ miễn phí, đến 2030 miễn viện phí cơ bản theo quyền lợi bảo hiểm y tế.
Từ ngày 3/9, học sinh phổ thông, học viên giáo dục thường xuyên cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông trong trường công lập sẽ được miễn học phí.
Buổi khai giảng đặc biệt tại Bệnh viện Ung bướu TP.HCM đã gây xúc động mạnh cho những người dõi theo các bé. Học sinh trong lớp học là những bệnh nhi đang điều trị tại Bệnh viện Ung bướu. Có nhiều em vừa truyền dịch vừa học.
Chỉ sau vài giờ đăng bài trên mạng xã hội, Hoàng Dũng đã nhận về gần 300 chiếc áo in hình cờ đỏ sao vàng để gửi tặng các bạn nhỏ vùng cao.
Hơn 2.500 người dân xã biên giới Yên Nhân (Thanh Hóa) đang bị cô lập, sơ tán do lũ quét, các cán bộ xã đã nỗ lực vượt sạt lở để phát quà 2/9 đúng hẹn cho bà con vui Tết Độc lập.
Sáng 30/8, sau buổi tổng duyệt diễu binh, mẹ con chị Thu Hoài cùng nhiều tình nguyện viên ở lại thu gom rác trên phố Kim Mã, Giảng Võ, góp phần giữ gìn môi trường xanh sạch trong ngày lễ lớn.
Thấy cư dân toàn Ecohome 1, phường Đông Ngạc (Hà Nội) bị cô lập do ngập nước, mất điện, người dân ở những tòa nhà xung quanh đã tổ chức nấu cháo, tiếp nước, sẻ chia khó khăn với những người hàng xóm.
Người dân theo dõi các buổi hợp luyện và lễ diễu binh, diễu hành 2/9 sẽ được cấp phát bánh, nước và nhu yếu phẩm miễn phí tại 40 điểm dọc các tuyến trung tâm.
Trong khi bão số 5 đổ bộ trực tiếp vào tỉnh Hà Tĩnh với mưa lớn, gió giật dữ dội, lực lượng Công an các địa phương đã không quản hiểm nguy, kịp thời có mặt tại những điểm nóng, cứu giúp người dân trong hoạn nạn.
Để hỗ trợ người dân tránh trú an toàn, nhiều khách sạn, nhà nghỉ, cơ sở lưu trú ở các phường, xã trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh đã mở cửa miễn phí để đón người dân sơ tán.
Hòa cùng bầu không khí hân hoan của ngày hội lớn, nhiều người dân Thủ đô sẵn sàng mở cửa nhà, cho người lạ “mượn view”, ngủ nhờ để được theo dõi lễ diễu binh, diễu hành 2/9.
Lúc đi lấy hàng tại phố Lê Trọng Tấn (Hà Nội), nam tài xế bắt gặp một cành cây đổ giữa đường do mưa dông, gây ra ùn tắt nghiêm trọng nên đã nhanh trí mượn dao, một mình chặt cành giải phóng tuyến đường.
Thấy 2 em nhỏ chới với giữa biển, Mạnh Tuấn và Quốc Đạt (người Việt Nam ở Nhật Bản) đã nhanh trí dùng săm xe đạp làm phao, bơi ra ứng cứu, đưa các em an toàn vào bờ.
Về nhận nhiệm vụ ở nơi khó khăn, thấy 2 hộ dân phải ở trong căn nhà tạm bợ, phó trưởng công an xã đã đi vận động, quyên tiền xây tặng 2 ngôi nhà kiên cố cho bà con có chỗ ở mới ấm cúng hơn.
Lũ lớn khiến đường đi sạt lở, thấy cụ bà có dấu hiệu kiệt sức, người dân trong làng đã dùng võng gánh, vượt đường rừng để đến Trạm Y tế dã chiến ở trung tâm xã Mỹ Lý để cấp cứu và điều trị.