Cách giải thích nhận định trong đề thi văn

CÁC BƯỚC GIẢI THÍCH

- Bước 1: Giải thích từng từ khóa, những từ ngữ được coi là mấu chốt, quan trọng. Ví dụ: "văn chương", "thơ", "truyện ngắn", "người cầm bút", "nhà văn chân chính"...

- Bước 2: Nếu nhận định có nhiều vế, cần giải thích từng vế của nhận định. Ví dụ: Với nhận định "thơ là thơ, là đồng là nhạc, là họa, là chạm khắc theo một cách riêng", người viết giải thích từng vế "thơ là thơ", thơ "là nhạc", thơ "là họa", thơ "là chạm khắc theo một cách riêng"... 

- Bước 3: Chỉ ra ý nghĩa của cả câu nói. Ví dụ, vẫn câu thơ trên cần chỉ ra được: Sóng Hồng đã khẳng định đặc trưng cơ bản của thơ.

- Lưu ý: Nếu nhận định có sử dụng biện pháp tu từ, cách nói độc đáo thì cũng nên chỉ ra. Ví dụ: so sánh, ẩn dụ, điệp...

CÁCH GIẢI THÍCH NHẬN ĐỊNH THƠ

- "Thơ hay": Nhìn từ đại thể, thơ hay là thơ có nội dung giàu giá trị nhân văn, khơi gợi sự rung cảm của người đọc qua hình thức ngôn từ giàu tính thẩm mỹ.

- "Người con gái đẹp": Các nói ẩn dụ để chỉ vẻ đẹp duyên dáng, kín đáo, gợi cảm và sức sống của thơ.

- "Góc nhìn": Điểm nhìn, phương tiện xem xét, khía cạnh được khám phá.

- "Vẻ đẹp riêng": Vẻ đẹp không có ở các chủ thể khác.

Khái quát: Ý kiến trên là sự bày tỏ quan niệm về thơ. Thơ hay là thơ giàu sức gợi, giàu sức sống, từ nội dung đến hình thức luôn chất chứa những vẻ đẹp độc đáo. 

CÁCH GIẢI THÍCH NHẬN ĐỊNH VĂN XUÔI

"Chỉ cần một số ít trang văn xuôi mà họ (các bậc thầy về truyện ngắn) có thể làm nổ tung trong tình cảm và ý nghĩ người đọc những điều sâu xa và da diết của con người, khiến người đọc phải nhớ mãi, suy nghĩa mãi, đọc đi đọc lại vẫn không thấy chán", Nguyễn Minh Châu.

- "Truyện ngắn": Thể loại tự sự cỡ nhỏ, phản ánh hiện thực cuộc sống và thể hiện tư tưởng, tình cảm của người sáng tác qua những tình huống, những chi tiết nghệ thuật có sức khái quát cao.

- "Bậc thầy về truyện": Những nhà văn có tài năng suất sắc, tạo ra được những tác phẩm truyện ngắn mang giá trị lớn và lâu bền.

- "Một số ít trang văn xuôi": Dung lượng nhỏ của truyện ngắn.

CÁCH GIẢI THÍCH NHẬN ĐỊNH VỀ VĂN XUÔI

- "Làm nổ tung trong tình cảnh và ý nghĩ người đọc": Tác động mạnh mẽ tới cả khối óc và con tim, nhận thức và tình cảm của người đọc. 

- "Những điều sâu xa và da diết của con người": Những vấn đề có ý nghĩa xã hội lớn lao, những tư tưởng nhân sinh sâu sắc. 

- "Nhớ mãi, suy nghĩ mãi, đọc đi đọc lại vẫn không thấy chán": Sức ám ảnh, tác động lâu bền trong lòng độc giả của truyện ngắn.

Khái quát: Ý kiến nêu lên đặc trưng của truyện ngăn, đồng thời khẳng định giá trị của những truyện ngắn xuất sắc: Tuy có quy mô nhỏ nhưng những vấn đề mà truyện ngắn đặt ra là hết sức lớn lao, thể hiện những tư tưởng nhân sinh sâu sắc, có khả năng tác động mạnh mẽ đến nhận thức và tình cảm của người đọc và sự tác động ấy rất lâu dài.

CÁCH NHẬN ĐỊNH VỀ CHỨC NĂNG VĂN HỌC

"Mỗi tác phẩm lớn như rọi vào bên trong chúng ta một ánh sáng riêng, không bao giờ nhòa đi, ánh sáng ấy bấy giờ biến thành của ta, và chiếu tỏa lên mọi việc chúng ta sống, mọi con người ta gặp, làm cho thay đổi hẳn mắt ta nhìn, óc ta nghĩ", Nguyễn Đình Thi.

- "Tác phẩm lớn": tác phẩm có giá trị, mang đến cho người đọc những bài học ý nghĩa về cuộc sống, làm rung động trái tim và thức tỉnh hồn người đọc.

- "Ánh sáng" của tác phẩm: tình cảm, tư tưởng và sáng tạo nghệ thuật độc đáo của người nghệ sĩ thể hiện trong tác phẩm.

CÁCH GIẢI THÍCH NHẬN ĐỊNH VỀ CHỨC NĂNG VĂN HỌC

- "Chiếu sáng": Hướng con người đến những tình cảm cao quý, khơi dậy tình yêu, niềm tin và khát vọng, góp phần hoàn thiện nhân cách, làm thay đổi cách nhìn, cách nghĩ của con người, về cuộc sống.

Khái quát: Ý kiến nhấn mạnh sứ mệnh to lớn của văn học là bồi đắp tâm hồn con người, giúp con người hoàn thiện hơn về nhân cách, nhân sinh quan. Đây cũng chính là chức năng giáo dục của văn học.

Xem thêm: Lý luận văn học: Cái đẹp trong văn chương