Đến nay, trải qua nhiều mùa thi Olympic Toán học Quốc tế (IMO), Việt Nam đã ghi nhận nhiều thí sinh tham sự và gặt hái nhiều thành tích đáng nể. Trong số đó, đặc biệt phải kể đến cô Nguyễn Thị Thiều Hoa (SN 1959) - cựu học sinh trường THPT chuyên Khoa học Tự nhiên. Lúc bấy giờ, vào mùa thi IMO năm thứ 18 diễn ra vào năm 1976 tại Áo, Thiều Hoa đã giành Huy chương Bạc với số điểm 27/40.
Vào thời điểm đó, thành tích của cô chính là thành tích cao nhất Việt Nam năm đó. Chưa kể, cô còn là nữ thí sinh đầu tiên của nước ta đạt Huy chương Bạc ở IMO. Sở hữu thành tích đáng nể như vậy, hẳn nhiều người cho rằng gia đình cô thúc ép học rất nhiều, nhưng sự thật lại hoàn toàn trái ngược.
Sinh ra trong gia đình tri thức lâu đời, cả đời chưa học thêm bao giờ
Được biết, Nguyễn Thị Thiều Hoa sinh ra trong một gia đình khoa bảng danh giá. Ông nội cô từng đỗ Tú tài, cụ nội thi đỗ Phó bảng, người bác của cha cô thì làm tới chức Đông các Đại học sĩ. Ngay cả bố cô cũng không phải là ai xa lạ, đó là nhà báo Hàm Châu thường viết về chân dung các nhà khoa học. Bản thân ông Châu cũng có tới 3 bằng đại học, nối thông thạo 2 thứ tiếng là tiếng Anh và tiếng Trung.
Sinh ra trong một gia đình hiếu học và có thành tích đáng nể như vậy, chẳng trách ngay từ nhỏ Nguyễn Thị Thiều Hoa đã có tư chất hơn người. Suốt những năm học phổ thông, cô liên tục theo học ở trường chuyên Toán, luôn đạt danh hiệu Học sinh Giỏi. Thời điểm ấy, điểm tiếng Nga bình quân của cô là 9,9, điểm tổng kết các môn Toán - Lý - Hóa đều là 10. Lên cấp 3, thành tích ấy vẫn được duy trì, khi điểm tổng kết Toán kỳ II năm cuối cấp là 9,9.
Nhìn qua bảng thành tích học tập như vậy, hẳn ai cũng nghĩ cô được tôi luyện trong môi trường khắc nghiệt. Thế nhưng, nhà báo Hàm Châu - cha của Thiều Hoa lại cho biết một sự thật khiến nhiều người ngỡ ngàng. Ông chia sẻ: "Tôi không bao giờ ép con học nhiều. Hoa chưa từng học tư một giờ nào và chưa bao giờ thức quá 10 giờ tối. Theo tôi, nếu đứa trẻ có năng khiếu thì chẳng cần phải học ngày học đêm đâu". Ngay cả ông cũng không bao giờ trực tiếp kèm cặp con gái, vì ông tự nhủ "các thầy dạy ở trường rất tốt rồi".
Quả thực, Thiều Hoa không bao giờ đi học thêm, lúc nào cũng đi ngủ sớm. Năm cuối cấp, khi ông Hàm Châu đi học phụ huynh thì thấy giáo viên chủ nhiệm chia sẻ rằng đề nghị phụ huynh đừng than phiền khi các cháu học đêm vì "tôi giao cho các cháu 250 đề toán để chuẩn bị thi lên chuyên toán cấp 3".
Thế nhưng, về nhà ông để ý thấy con gái vẫn chẳng học thêm nhiều, nên đã hỏi. Thấy vậy, Thiều Hoa chỉ đáp: "Con đọc lướt qua, hiểu cách giải rồi, khi nào cần giải thì con làm". Khi ấy, cô vẫn đi học thêm piano, chẳng hề căng thẳng chuyện thi cuối cấp.
Nữ tiến sĩ đẹp như Hoa hậu lấy bằng quốc tế, là giáo sư đại học
Tuổi thơ của Thiều Hoa không hề trôi qua bằng phẳng, trái lại khi đó chính là những năm chiến tranh ác liệt. Gia đình cô phải đi sơ tán khỏi Hà Nội, rời xa những ngôi trường tốt nhất nhì Hà Nội để về quê học trường làng. Thế nhưng, những năm tháng đi sơ tán ấy lại đóng vai trò rất quan trọng trong suốt cuộc đời và sự nghiệp của Thiều Hoa sau này.
Khi ấy, cô phải phụ giúp gia đình như mọi đứa trẻ nông thôn, lam lũ vất vả để kiếm sống. Chính những trải nghiệm đắt giá bên lũy tre làng, những cánh đồng lúa bạt ngàn ấy đã tác động lớn tới suy nghĩ của cô. Thiều Hoa đặc biệt thích đi chân đất trên đường làng, yêu văn học và gần gũi với thiên nhiên. Cô từng tâm sự: "Cái được lớn nhất ngày ấy là không khí xã hội, môi trường xã hội rất lành mạnh. May mắn là tôi đã được sống trong sự lành mạnh ngay từ bé".
Một điểm khác khiến Thiều Hoa có thể phát huy hết mức năng lực của mình có lẽ là những cuốn sách. Trong căn nhà của cô, sách nhiều đến nỗi bày khắp cả dãy phòng lên tầng 2, chẳng khác nào một thư viện thu nhỏ. Những giá sách ấy dường như liên tục được lấy xuống, liên tục có bàn tay con người sử dụng nên sạch bóng không một hạt bụi. Tất nhiên, chẳng ai trong nhà ép uổng cô phải đọc cuốn này, cuốn kia, mà Thiều Hoa thích đọc gì thì tự lấy. Dù yêu văn chương đến vậy, nhưng sau này cô vẫn chọn theo đuổi môn Toán. Thiều Hoa tâm sự: "Tôi thích toán nhất vì đó là lĩnh vực chặt chẽ, chính xác nhất".
Không chỉ sở hữu loạt thành tích đáng nể, Thiều Hoa còn được nhiều người ngưỡng mộ bởi sở hữu vẻ đẹp dịu dàng, thanh khiết. Bản thân cô cũng là một người giản dị, chất phác. Sau này, cô lấy bằng Tiến sĩ khoa học tại Viện Toán học - thuộc Viện Hàn lâm khoa học Liên Xô (cũ). Đến nay, Nguyễn Thị Thiều Hoa vẫn đang là giáo sư đại học tại Mỹ.