Nếu Trần Thủ Độ ích kỷ chỉ dùng người thân tạo vây cánh thì e rằng khó có Trần Quốc Tuấn và 2 cuộc kháng Nguyên rực rỡ sau này

Trần Thủ Độ là nhân vật gây nhiều tranh cãi trong sử Việt. Thế nhưng, có một điều không thể phủ nhận, đó là tài trị quốc, đánh giặc của ông.

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Trần Thủ Độ (1194 – 1264), cũng gọi Trung Vũ đại vương, là một nhà chính trị, quân sự kiệt xuất, là người “đạo diễn” cho một sự thay đổi triều đại. Sử chép, lúc nhà Lý bước vào giai đoạn suy vi, Lý Chiêu Hoàng là vị vua thứ 9 ở tuổi non nớt, Thủ Độ, giữ trọng trách Điện tiền chỉ huy sứ (thống lĩnh quân cấm vệ), nhìn thấy cơ hội để thay đổi triều đại và đạo diễn cho Trần Cảnh lấy Lý Chiêu Hoàng. Sau đó, Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh (năm 1225), mở ra triều đại nhà Trần kéo dài 175 năm.

Thế nhưng cho đến nay, vẫn còn nhiều tranh cãi liên quan đến Trần Thủ Độ, nhất là cách hành xử của ông với gia tộc nhà Lý hay cách ông ép hôn Trần Cảnh với vợ của anh trai là Trần Liễu. 

Thế nhưng, phải nhìn nhận đúng đắn thời cuộc lúc đó, khi Trần Thủ Độ nắm quyền, ngôi báu của nhà Trần chưa thực sự vững chắc, lòng dân còn tản mát. Nếu Trần Thủ Độ không có những chính sách cứng rắn, thậm chí là tàn nhẫn thì không thể củng cố vững chắc sự ổn định của nhà Trần. 

Bên ngoài, Trần Thủ Độ là người gương cao ngọn cờ kháng Nguyên lần thứ nhất trong lúc cả châu Á khiếp hãi trước vó ngựa Mông Cổ. Chính câu "Đầu thần chưa rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo" của Trần Thủ Độ đã giúp Trần Thái Tông kiên định trên con đường chống quân Mông Cổ trong lúc em trai của vua là Trần Nhật Hiệu lại muốn "Nhập Tống".

Đại Việt sử ký toàn thư nhận định: "Thủ Độ tuy không có học vấn, nhưng tài lược hơn người, làm quan triều lý được mọi người suy tôn. Thái Tông lấy được thiên hạ đều nhờ mưu sức của ông cả. Vì thế ông được nhà nước dựa cậy, quyền át cả vua".

Mặc dù có quyền lớn trong triều nhưng Trần Thủ Độ chưa bao giờ có dã tâm làm chuyện đại nghịch. Ông biết nép mình, tự nhường, để Trần Thừa (cha Trần Cảnh) làm Thái Thượng hoàng, cùng vị này nhiếp chính giúp vua Trần Thái Tông cai trị đất nước.

Cach-dung-nguoi-cua-Thu-Do-khong-uu-ai-anh-trai-khong-ngai-Quoc-Tuan-0
Bìa sách về Trần Thủ Độ của Nhà xuất bản Lao động

Trần Thủ Độ một lòng trung quân ái quốc, phò tá vua cai trị giang sơn, giữu vững bờ cõi không khác gì chuyện Y Doãn, Chu Công mà những người theo Nho học thời xưa hay ca ngợi về những gương quyền thần không ngại điều tiếng giúp vua.

Khi "đứng dưới 1 người, đứng trên vạn người" trong triều đình nhà Trần, Thủ Độ phụ trách việc cất nhắc quan lại. Có giai thoại nhắc đến sự công tâm của ông trong việc để bạt quan chức. Thủ độ không vì mình làm quan to mà để anh em ruột trong nhà nắm quyền.

Nói về chuyện này, Đại Việt sử ký toàn thư có chép: "Thái Tông có lần muốn cho người anh của Thủ Độ là An Quốc làm tể tướng. Thủ Độ tâu: An Quốc là anh thần, nếu cho là giỏi hơn thần, thị thần xin trí sĩ, nếu cho thần giỏi hơn An Quốc thì không thể cử An Quốc. Nếu anh em đều làm tể tướng thì việc triều đình sẽ ra làm sao ? . Vua bèn thôi".

Cũng có thể Trần Thủ Độ ngại việc anh em cùng làm quan to trong triều thì sẽ bị thiên hạ gièm pha như chuyện Tư Mã Sư - Tư Mã Chiêu chuyên quyền thời nhà Ngụy bên Tàu, sau con Tư Mã Chiêu cướp ngôi nhà Ngụy lập ra nhà Tấn. Chắc chắn những lời đồn như thế sẽ làm xáo động nhân tâm, ảnh hưởng đến triều cương. 

Đừng quên câu chuyện được ghi trong Đại Việt sử ký toàn thư: "Một người thấy ông có nhiều quyền uy trong triều, vào gặp Thái Tông tâu rằng: "Bệ hạ còn thơ ấu mà Thủ Độ quyền át cả vua, xã tắc rồi sẽ ra sao?". 

Thái Tông lập tức đưa người ấy đến dinh Thủ Độ, nói hết những lời người ấy nói cho Thủ Độ nghe. Thủ Độ trả lời: "Đúng như những lời hắn nói". Rồi lấy tiền lụa thưởng cho người ấy". Cũng vì ngại điều tiếng như thế mà sử sách sau này chép khá ít về Trần An Quốc, Trần An Hạ - hai anh trai của Trần Thủ Độ.

Vì phép công, Trần Thủ Độ không ít lần cự tuyệt vợ là Linh Từ quốc mẫu Trần Thị Dung (tức Hoàng hậu của vua Lý Huệ Tông và là mẹ của Chiêu Hoàng). Việt sử giai thoại chép, Thiên Cực công chúa (sau khi nhà Lý mất thì bà bị phế khỏi ngôi Hoàng hậu xuống làm Thiên cực công chúa. Sau vua Trần Thái Tông phong bà là Quốc mẫu) có lần ngồi kiệu đi qua thềm cấm, bị quân hiệu ngăn lại, về dinh khóc kể với Thủ Độ rằng: “Mụ này làm vợ ông mà bị bọn quân hiệu khinh nhờn đến thế ư?”.

Trần Thủ Độ tức giận liền sai quân đi bắt người quân hiệu kia. Nhưng sau khi nghe người này trình bay nguyên do thì ông cười và nói: "Ngươi ở dưới cấp thấp mà biết giữ phép nước, ta còn trách gì nữa", sau đó ban thưởng cho người này.

Cach-dung-nguoi-cua-Thu-Do-khong-uu-ai-anh-trai-khong-ngai-Quoc-Tuan-7
Trần Quốc Tuấn - biểu tượng hội tụ sức mạnh dân tộc

Rồi cả khi Thiên Cực công chúa xin riêng cho một người làm Câu Đương, ông nhận lời. Đến lúc xét, ông gọi người ấy lên và nói: "Ngươi vì có Công chúa xin cho được làm Câu Đương nên không thể so với người khác được, phải chặt một ngón chân để phân biệt." Người ấy sợ quá xin mãi mới được tha. Từ ấy không ai dám đến nhà riêng xin xỏ nữa".

Loạt giai thoại trên chỉ để chứng minh một điều rằng, Trần Thủ Độ là người rất công bằng, liêm chính. Dù ở trên địa vị cao nhưng dùng người rất nghiêm. Ông không chịu mang tiếng dùng anh em thân thích cùng làm quan to, không để người thân tác động trong việc dùng người. 

Và một bằng chứng rõ rằng hơn trong cách dùng người của Trần Thủ Độ, đó chính là việc ông tạo điều kiện cho Trần Quốc Tuấn được giữ binh quyền, thể hiện tài năng mà không hề sợ nguy cơ sau này.

Hậu thế cần nhớ, Trần Quốc Tuấn chính là con trai của An Sinh vương Trần Liễu - người đã bị Trần Thủ Độ ép bỏ vợ là Thuận Thiên công chúa để nhường cho Trần Thái Tông (Trần Cảnh). Trong khi đó, Thuận Thiên đang mang thai con trai Trần Liễu. 

Sự việc này khiến Trần Liễu vô cùng căm hận và quyết định dấy binh làm phải nhưng thất bại. Năm 1251, lúc sắp mất, Trần Liễu cầm tay Trần Quốc Tuấn mà trăn trối rằng: "Con không vì cha lấy được thiên hạ, thì cha chết dưới suối vàng cũng không nhắm mắt được".

Nếu Trần Thủ Độ mà e ngại Trần Quốc Tuấn về sau nắm quyền báo thù thì ông thừa đủ quyền lực để trù dập. Nhưng năm 1257, Trần Quốc Tuấn đã được nắm trọng trách trong cuộc kháng Nguyên lần nhất. Đại Việt sử ký toàn thư chép: "Tháng 9 (1257), (Trần Thái Tông) xuống chiếu, lệnh cho tả hữu tướng quân đem quân thủy bộ ra ngăn giữ biên giới (phía Bắc) theo sự tiết chế của Quốc Tuấn".

Điều này chứng tỏ, Trần Thủ Độ không bị các định kiến chi phối, nhìn nhận sự việc rõ ràng, công minh. Và nếu Trần Thủ Độ là người ích kỷ hẹp hòi chỉ biết dùng người thân tạo vây cánh thì e rằng Đại Việt khó có Trần Hưng Đạo và 2 cuộc kháng Nguyên rực rỡ sau này.

Xem thêm: Thái sư Trần Thủ Độ - vị "đạo diễn" khởi dựng triều Trần, có lòng trung quân, ái quốc tột độ

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Thái sư Trần Thủ Độ được người đời suy tôn là Đức Thánh Cáu để tưởng nhớ công lao của ông với dân làng Hương Tảo, tên Nôm là Kẻ Cáu, nay là thôn Đông Hương, xã Nham Sơn, huyện Yên Dũng (Bắc Giang).

Tại sao Trần Thủ Độ được suy tôn là Đức Thánh Cáu?
0 Bình luận

Sử sách nhận xét Trần Thủ Độ là công thần có công chấm dứt là Lý suy yếu, lập nên nhà Trần hùng mạnh. Nhưng người đời sau lại cho rằng, việc làm của ông đại nghịch bất đạo, trái luân thường, khó lý giả...

Lá số tử vi lý giải tường tận con người Trần Thủ Độ - nhân vật lịch sử 'nửa chính, nửa tà, nửa ma, nửa quỷ'
0 Bình luận

Mỗi khi lật lại trang sử hai nhà Lý, Trần, hậu thế đều thấy hiện lên câu chuyện: Trần Thủ Độ tàn sát tôn tộc nhà Lý. Và cho đến nay, "vụ án" này vẫn đang được giải mã và vẫn chưa có hồi kết.

Lật lại “vụ án” tàn sát tôn tộc nhà Lý và thử minh oan cho Thái sư Trần Thủ Độ
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Anh tài xế nhanh trí chặt cây đổ do mưa dông, giải tỏa ùn tắc trên phố Hà Nội

Lúc đi lấy hàng tại phố Lê Trọng Tấn (Hà Nội), nam tài xế bắt gặp một cành cây đổ giữa đường do mưa dông, gây ra ùn tắt nghiêm trọng nên đã nhanh trí mượn dao, một mình chặt cành giải phóng tuyến đường.

Đăng Dương
Đăng Dương 4 ngày trước
Chân dung 2 người Việt nhanh trí dùng săm xe đạp làm phao cứu sống 2 trẻ nhỏ chới với giữa biển ở Nhật

Thấy 2 em nhỏ chới với giữa biển, Mạnh Tuấn và Quốc Đạt (người Việt Nam ở Nhật Bản) đã nhanh trí dùng săm xe đạp làm phao, bơi ra ứng cứu, đưa các em an toàn vào bờ.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Phó trưởng công an xã ở Nghệ An quyên tiền xây tặng 2 căn nhà kiên cố giúp gia đình nghèo có chỗ ở ấm cúng

Về nhận nhiệm vụ ở nơi khó khăn, thấy 2 hộ dân phải ở trong căn nhà tạm bợ, phó trưởng công an xã đã đi vận động, quyên tiền xây tặng 2 ngôi nhà kiên cố cho bà con có chỗ ở mới ấm cúng hơn.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
Đường sạt lở, người dân trong làng dùng võng gánh cụ bà băng rừng đi cấp cứu

Lũ lớn khiến đường đi sạt lở, thấy cụ bà có dấu hiệu kiệt sức, người dân trong làng đã dùng võng gánh, vượt đường rừng để đến Trạm Y tế dã chiến ở trung tâm xã Mỹ Lý để cấp cứu và điều trị.

Hải An
Hải An 7 ngày trước
Chân dung tài xế taxi cứu sống bé trai bị cát vùi ở Côn Đảo: “Việc mình cứu người là tự nhiên, ai gặp tình huống đó cũng sẽ làm như vậy thôi!”

Bé trai bị vùi trong hố cát sâu ở đặc khu Côn Đảo khi chơi cùng nhóm bạn đã may mắn được tài xế taxi Lê Văn Tý Hon và du khách hợp sức đào bới, đưa ra an toàn.

Hải An
Hải An 09/08
4 mẹ con bị gió dông quật ngã cảm thấy ấm lòng trước sự giúp đỡ của người đàn ông xa lạ

Gặp 4 mẹ con bị gió dông quật ngã giữa đoạn đường vắng vẻ, người đàn ông ở Ninh Bình đã ngay lập tức dừng xe giúp đỡ, hỗ trợ đưa các cháu nhỏ về đến tận nhà. Câu chuyện ấm lòng được chia sẻ trên mạng xã hội đang thu hút sự chú ý của nhiều người.

Xúc động hình ảnh hàng trăm giáo viên tình nguyện đến các trường miền núi Nghệ An để hỗ trợ dọn dẹp bùn đất sau lũ

Những ngày qua, hàng trăm giáo viên của các trường học vùng xuôi đã tình nguyện đem theo cuốc, xẻng lên các điểm trường miền núi Nghệ An để hỗ trợ dọn dẹp bùn đất sau lũ.

Ấm lòng trước khoảnh khắc công an dựng “hàng rào người” đưa sản phụ Nghệ An vượt dòng nước chảy xiết đi sinh

Mới đây tại Nghệ An, hàng chục chiến sĩ công an đã dùng thân mình tạo thành “hàng rào” giữa dòng nước xiết để đưa sản phụ vượt suối đến trung tâm y tế sinh con an toàn.

Hải An
Hải An 02/08
Cha và con gái 6 tuổi may mắn được cứu sống sau khi trôi dạt 13 giờ trên biển Hà Tĩnh

Trong lúc dùng thuyền nhỏ để vui chơi, người cha và con gái 6 tuổi ở Hà Tĩnh bị sóng đẩy trôi dạt trên biển suốt 13 tiếng, may mắn được một tàu vận tải phát hiện và cứu sống.

Hải An
Hải An 01/08
Xúc động khoảnh khắc y bác sĩ đỡ đẻ cho sản phụ giữa đường núi Nghệ An

Đường bị chia cắt, sạt lở nghiêm trọng khiến sản phụ Pịt Thị Hiền không đến được bệnh viện, trước tình huống khẩn cấp các y bác sĩ Trạm Y tế Mường Xén đã đỡ đẻ cho sản phụ ngay giữa đường.

Hải An
Hải An 31/07
60 thợ điện đổ về vùng lũ Nghệ An để hỗ trợ bà con sửa chữa đồ dùng miễn phí

Nước lũ vừa rút nhiều thợ điện tử, điện lạnh đã nhanh chóng di chuyển đến các khu vực bị ảnh hưởng giúp người dân sửa chữa miễn phí máy giặt, tủ lạnh,…

Hải An
Hải An 28/07
Học sinh, sinh viên cả nước sẽ được hỗ trợ 50% mức đóng BHYT thay vì 30% như trước

Từ 1/7,  học sinh, sinh viên cả nước sẽ được hỗ trợ 50% mức đóng bảo hiểm y tế, thay vì chỉ 30% như trước. Đây là điểm mới quan trọng trong nghị định 188/2025 của Chính phủ.

Hải An
Hải An 26/07
Viettel cộng tài khoản, mở roaming, chuẩn bị drone phát sóng cho vùng lũ ở Nghệ An

Tổng Công ty Viễn thông Viettel (Viettel Telecom) cho biết vừa hoàn thành việc cộng tiền vào tài khoản cho 31.000 khách hàng tại các khu vực bị cô lập do lũ lụt ở Nghệ An.

Science Fair 2025: Chuyến phiêu lưu kỳ thú đến vùng đất khoa học

Vào  ngày 03/08/2025 sắp tới, COSMOS chính thức tổ chức sự kiện khoa học thường niên SCIENCE FAIR 2025 , chia sẻ những kiến thức, trải nghiệm bổ ích và lan tỏa tình yêu khoa học đến cho các bạn trẻ trên địa bàn thành phố Hà Nội và bất cứ ai có niềm đam mê với bộ môn này. 

Nối dài chuyến bay nghĩa tình: Hơn 30 tấn hàng cứu trợ được trực thăng đưa đến vùng lũ Nghệ An

Những chuyến bay cứu trợ mang theo nhu yếu phẩm, mì gói, nước sạch… được chuyển kịp thời tới bà con vùng lũ Nghệ An đang bị ngập lụt, chia cắt.

Hải An
Hải An 25/07
PC Right 1 GIF
Đề xuất