Bữa cơm ngày thường của người Hà Nội xưa: Rau cần chỉ ăn tháng chạp, đậu phải chọn đậu mơ vừa mịn vừa ngậy

Người Hà Nội rất thanh lịch và tinh tế. Điều đó được thể hiện qua từng lời ăn tiếng nói, từng cử chỉ hành động rất đỗi quen thuộc trong sinh hoạt hàng ngày. Ngay trong bữa cơm thường ngày của gia đình họ, người ta cũng thấy toát lên một vẻ rất riêng, rất Hà Nội.

Người Hà Nội xưa rất chú trọng vào việc chế biến cũng như thưởng thức các món ăn. Vì thế, việc chuẩn bị bữa cơm hàng ngày họ cũng khá cầu kỳ, nhưng lại toát lên vẻ thanh thoát, tao nhã chứ không phải thứ cầu kỳ màu mè, nặng về hình thức.

Nguyên tắc mùa nào thức ấy

Người phụ nữ Hà thành truyền thống luôn chú ý tới việc chọn các món ăn sao cho phù hợp với hoàn cảnh và thời tiết. Ví dụ, mùa hè họ sẽ chọn những món thanh nhiệt như canh hoa thiên lý, canh mướp, canh cua... còn mùa đông thì hay có các món kho như cá kho, thịt kho,...

Không chỉ vậy, người gốc Hà Nội còn rất sành sỏi trong cách chọn thực phẩm. Mùa nào thức ấy, họ sẽ chọn những thực phẩm phù hợp chứ không chọn đại khái cho xong. Chẳng hạn như rau cần chỉ ăn vào tháng chạp, tháng một - bởi khi ấy ngọn rau trắng, mềm và ngọt. Sang tháng hai, ba có mưa rào và xuất hiện trứng cóc nở đầy ruộng, rau ăn sẽ bị cứng và rất nhạt. Cá rô thì ăn ngon nhất vào tháng ba. Rau húng thì phải chọn húng Láng mới thơm. Đậu phải mua loại đậu mơ vừa mịn vừa ngậy. Rau muống ngon nên chọn loại rau muống nước, cọng xanh và nhỏ.

Bạn có biết rằng, người Hà Thành xưa rất “kén”, họ sẽ chỉ chọn đúng thứ, đúng vị theo tiêu chuẩn của họ, nếu không có sẽ chuyển sang món khác, chứ nhất quyết không mua đồ thay thế ở nơi khác. Cứ như vậy, qua thời gian, văn hóa ẩm thực Hà Thành cứ vô tình ngấm dần vào mỗi người con của mảnh đất nghìn năm văn hiến.

Nói về bữa cơm của người Hà Nội xưa, cũng giống như bữa cơm ngày thường của người dân Việt nói chung, trong mâm cơm thường đặt một bát nước chấm ở chính giữa, dù nó là nước mắm, nước tương hay thứ nước chấm pha riêng cho từng món. Xung quanh bát nước chấm là các món ăn, thường sẽ có món mặn, món nhạt, món ướt, món khô được phối hợp hài hòa. Và một món không thể thiếu đó là canh, có thể là canh rau ngót thịt băm, canh cá rô rau cải, canh cua, canh bí nấu xương,...hoặc đơn giản hơn là một bát canh rau luộc…và chúng đều toát lên tâm ý của người phụ nữ đối với gia đình.

Luôn có “chất” riêng

Tất cả các món ăn từ cầu kỳ, phức tạp đến các món đơn giản của một người phụ nữ gốc Hà Thành đều có những bí quyết riêng để tạo ra nét khác biệt. Ví dụ như món rau muống luộc : bát nước canh rau vừa trong, vừa xanh có vị thanh mát, chua chua của trái sấu; ngọn rau chín tới, mềm nhưng vẫn giòn và giữ được màu xanh: cộng thêm bát nước chấm đủ vị chua cay của chanh, ớt, tỏi thì thật tuyệt vời. 

Bữa cơm thường ngày của người Hà thành có nhiều món nhưng mỗi món không nhiều, “quý hồ tinh bất quý hồ đa”. Người xưa có câu “ăn lấy hương lấy hoa chứ không phải ăn lấy no lấy chán” bởi vậy mới sinh ra cái gọi là văn hóa ẩm thực Hà Thành. Dưới bàn tay khéo léo của những người phụ nữ Hà Nội xưa, mỗi loại thực phẩm để tạo ra món ăn vừa thân quen, vừa mới lạ. Cái quen là vẫn những loại thực phẩm ấy, vẫn cách chế biến cũ, nhưng còn cái lạ lại nằm chính ở sự tinh tế trong từng bước chuẩn bị mà có lẽ bạn phải được nếm qua các món ăn mới thấy được sự khác biệt.

Hà Nội giờ đã phát triển và thay đổi rất nhiều, ồn ã, náo nhiệt và vội vã hơn. Vì thế mà những bữa cơm gia đình cũng trở nên vội vã theo guồng quay cuộc sống…chỉ còn lại những tiếc nuối về một bữa cơm thường ngày đúng “chất” Hà Nội xưa.

Xem thêm: Bộ ảnh cực hiếm về cuộc sống người Hoa ở Sài Gòn trước năm 1975