Tất niên 2022 cúng gì, cúng vào ngày nào, giờ nào tốt nhất?

Vì sao phải cúng tất niên 2022?

Theo nghĩa Hán Việt, "tất" là hết (hoàn tất), "niên" là năm. Vậy, tất niên được hiểu đơn giản là kết thúc một năm và chuẩn bị đón năm mới.

Việc cúng tất niên (làm tiệc tất niên) là phong tục truyền thống từ nghìn đời nay của người Việt. Đây là ngày để con cháu bày tỏ lòng biết ơn đối với tổ tiên, thần linh đã phù hộ trong năm cũ và cầu mong một năm mới bình an, hạnh phúc.

Bên cạnh đó, đây cũng là dịp để những người trong gia đình, hàng xóm láng giềng, họ hàng được quây quần bên mâm cơm, kể cho nhau nghe về những chuyện buồn vui trong năm qua.

Vài năm trở lại đây, tất niên còn là từ ngữ được các công ty, cơ quan sử dụng rất nhiều. Tất niên ở công ty có thể chính là ngày họp tổng kết năm, ngày liên hoan chia tay mọi người chuẩn bị tạm nghỉ việc về nhà đón Tết Nguyên đán. Đây cũng là thời gian để đồng nghiệp có thể sát lại gần nhau hơn, nói chuyện, chia sẻ về công việc của năm cũ, tìm ra hướng đi mới trong năm tới... 

Cúng tất niên 2022 vào ngày nào, giờ nào tốt nhất?

Người Việt quan niệm, ngày tất niên có thể là ngày 30 Tháng Chạp (nếu đó là năm đủ) hoặc là ngày 29 tháng Chạp (nếu đó là năm thiếu). Tất niên thường diễn ra vào buổi chiều hoặc buổi tối trong ngày. Sau khi cúng tất niên xong, gia chủ có thể mời khách đến nhà để ăn cơm tất niên. Ngoài ra, tùy vào phong tục tập quán của mỗi vùng, việc cúng tất niên có thể khác đôi chút.

Vậy, năm 2022 nên cúng tất niên vào ngày nào, giờ nào là tốt nhất? Theo lịch vạn niên, năm 2021 là năm thiếu nên tháng 12 Âm lịch của năm này chỉ có đến ngày 29. Chính vì thế, ngày 29/12 Âm lịch năm 2021 sẽ được xem như ngày 30 Tết Nguyên đán. 

Năm nay, gia chủ có thể chọn những ngày tốt dưới đây để cúng tất niên:

- Ngày 27 tháng Chạp Âm lịch (tức ngày 29/1/2022). Đây là ngày Nhâm Ngọ, tháng Tân Sửu, năm Tân Sửu. Khung giờ hoàng đạo: Tý (23h - 1h); Sửu (1h - 3h); Mão (5h - 7h); Ngọ (11h - 13h); Thân (15h - 17h); Dậu (17h - 19h).

- Ngày 28 tháng Chạp Âm lịch (tức ngày 30/1/2022). Đây là ngày Quý Mùi, tháng tân Sửu, năm Tân Sửu. Khung giờ hoàng đạo: Dần (3h - 5h); Mão (5h - 7h); Tỵ (9h - 11h); Thân (15h - 17h); Tuất (19h - 21h); Hợi (21h - 23h).

- Ngày 29 tháng Chạp Âm lịch (31/1/2022). Đây là ngày Giáp Thân, tháng Tân Sửu, năm Tân Sửu. Khung giờ hoàng đạo: Tý (23h - 1h); Sửu (1h - 3h); Thìn (7h - 9h); Tỵ (9h - 11h); Mùi (13h - 15h); Tuất (19h - 21h).

Tùy theo điều kiện công việc, hoàn cảnh gia đình mà có thể chọn 1 trong 3 ngày trên để cúng tất niên. Song phần lớn các gia đình Việt thường chọn lễ cúng tất niên vào ngày cuối cùng của năm cũ, tức là 30 Tết (năm nay tương đương với ngày 29/12/2021 Âm lịch). 

Về khung giờ cúng tất niên, người Việt không quá câu nệ chuyện này. Thông thường các gia đình sẽ cúng Tết niên vào chiều 30 Tết, sau đó hạ lễ để cả nhà cùng ăn bữa tối cuối cùng của năm. Cũng có một số gia đình do điều kiện công việc nên có thể cúng vào trưa hoặc tối muộn, chỉ cần đảm bảo cúng cách giao thừa vài tiếng là được.

Theo lịch vạn niên, ngày 30 tháng Chạp năm nay có một số khung giờ đẹp để có thể cúng tất niên là: Tỵ (9h - 11h); Mùi (13h - 15h); Tuất (19h - 21h). Các gia chủ có thể dựa theo các khung giờ này để cúng tất niên.

Mâm cúng tất niên 2022 cần có những gì?

Mâm cúng tất niên của người Việt thường được chuẩn bị theo phong tục của từng vùng miền và thói quen, truyền thống của mỗi gia đình. Tuy nhiên, có những vật phẩm không thể thiếu như: Xôi, bánh chưng (hoặc bánh tét), gà trống luộc. Tuy nhiên cũng có một số gia đình cúng chay thì sẽ không có các vật phẩm làm từ động vật.

Lễ vật cúng tất niên thông thường là: Trái cây, hoa, nhang rồng phụng, đèn cầy, gạo, muối, trà, rượu, nước lọc, giấy vàng mã, bánh kẹo, trầu cau, chè, xôi, cháo trắng, tam sên, gà ta, heo sữa quay, bánh bao, bánh chưng/bánh tét, chả lụa, bình hoa, lư nhang.

Mâm cúng tất niên ở các vùng khác nhau thế nào?

Mâm cúng tất niên miền Bắc thường có: Bát móng giò hầm măng lưỡi lợn, bát bóng nấu thập cẩm, bát miến nấu lòng gà, bát mọc. Đĩa gồm đĩa xôi/bánh chưng, đĩa thịt đông, đĩa thịt gà luộc đĩa giò lụa, đĩa giò xào, thêm đĩa nộm và đĩa dưa hành muối.

Mâm cúng tất niên miền Trung: Bánh chưng/bánh tét và nhiều món ăn gồm đủ các thành phần để có một bữa cỗ thịnh soạn trong ngày cuối năm là đĩa dưa món, đĩa giò lụa Huế, đĩa gà bóp rau răm, đĩa thịt đông, đĩa chả Huế, đĩa thịt heo luộc, giá chua, bát ninh măng khô, bát miến Huế, đĩa cá chiên, hay đĩa ram.

Mâm cúng tất niên miền Nam cũng khá  cầu kỳ: bánh tét kèm với đĩa củ cải ngâm nước mắm; canh măng nấu (dùng măng tươi thay cho măng khô), thêm bát canh khổ qua nhồi thịt, thịt kho tàu (thịt heo, trứng với nước dừa); đĩa thịt heo luộc, đĩa gỏi tôm thịt, đĩa nem, đĩa chả giò, đĩa dưa giá, củ kiệu.

Tuy nhiên, mâm cúng tất niên không cần phải là mâm cao cỗ đầy, các gia đình sẽ chuẩn bị theo tiềm lực kinh tế của mình. Quan trọng nhất chính là lòng thành đối với ông bà tổ tiên.

Văn khấn tất niên 2022 theo văn khấn cổ truyền Việt Nam

Văn khấn chiều 30 tháng Chạp

Nam mô a di Đà Phật! (3 lần)

Kính lạy Hoàng Thiên hậu Thổ chư vị tôn Thần.

Ngài Kim niên đương cai Thái tuế chí đức tôn Thần .

Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương .

Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa. Ngài định Phúc Táo quân. Các Ngài Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này.

Hôm nay là ngày ….. tháng Chạp năm Canh tý

Tín chủ chúng con là …..

Ngụ tại …..

Trước Án tọa kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.

Nay là ngày ….. Tết, chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh cụ soạn, sửa lễ Tất niên, dâng cúng Thiên Địa, Tôn Thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư Linh.

Theo như thường lệ Tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị Tôn Thần, Liệt vị Gia tiên, bản xứ tiền hậu Chủ hương linh, giáng lâm án tọa, phù thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho toàn gia, lớn bé trẻ già, bình an thịnh vượng. Độ cho chúng con mọi duyên thuận lợi, công việc hanh thông. Người người được chữ bình an, tháng ngày được hưởng phần lợi lộc. Âm phù - Dương trợ, sở nguyện tòng tâm. Bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.

Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám ...

Nam mô a di Đà Phật! (3 lần)

Văn khấn tất niên 2022 trong nhà

Nam mô a di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.

Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.

Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ …..

Hôm nay là ngày ….. tháng Chạp năm Canh tý

Tín chủ (chúng) con là …..

Ngụ tại …..

Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.

Hôm nay là ngày 30 tết chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên địa Tôn thần, phụng hiến tổ tiên, truy niệm chư linh. Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật phù hộ cho toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng luôn luôn mạnh khoẻ, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hoà thuận.

Nam mô a di Đà Phật! (cúi lạy) (3 lần)

Ngày tất niên 2022 nên làm gì?

Trước khi làm lễ cúng tất niên 2022, các gia đình nên làm những việc sau:

- Dọn dẹp nhà cửa: Nhà cửa sạch sẽ, thơm tho cũng là một cách để thể hiện lòng thành kính với tổ tiên và các vị thần linh (quan niệm của người Việt xưa).

- Tắm nước lá mùi: Người xưa quan niệm, tắm lá mùi cuối năm để xua vận xui xẻo của năm cũ, trút bỏ những điều phiền toái. Nhưng khoa học chứng minh, lá mùi là một dạng detox cơ thể, giúp trị bệnh trầm cảm, giảm căng thẳng và các cơn đau đầu, làm sạch da và hương thơm dễ chịu, giúp tâm trạng thoải mái hơn.  

- Cúng đón ông Công ông Táo về nhà: Gia đình cần làm lễ rước ông Công ông Táo về nhà, bởi đây là những vị thần bảo hộ gia đình rất quan trọng. thời gian cúng lễ vào trước lễ cúng Giao thừa. Những lễ vật cũng sẽ chuẩn bị giống như khi đưa ông Táo lên trời.

- Cúng Giao thừa: Sau bữa cơm tất niên, việc cúng Giao thừa là không thể thiếu. Đây là thời khắc chuyển giao giữa năm mới và năm cũ. Cả nhà sau khi cúng Giao thừa có thể đi hái lộc, xông đất, chúc tết.

Ngày tất niên 2022 nên kiêng kỵ điều gì?

Bên cạnh những việc nên làm, người xưa còn khuyên chúng ta nên kiêng kỵ một số điều trong ngày tất niên 2022 như sau:

- Không nên dùng hoa giả khi cúng lễ tất niên, cúng đón ông Công ông Táo, cúng Giao thừa. Bởi hoa giả mang quan niệm là sự lừa dối và không thể hiện lòng thành tâm của gia đình đối với ông bà, thần linh.

- Nên đặt mâm cơm cúng nhỏ riêng để cúng Giao thừa ở phía dưới mâm cúng chính. Trên bàn thờ chính chỉ để mâm ngũ quả, tiền vàng, trà nước.

- Cúng đất đai ngoài sân trước rồi mới cúng trong nhà.

- Tránh đổ vỡ trong ngày cuối năm, vì đó là điều không may mắn.

Xem thêm: Tết Nguyên đán 2022 có thể được nghỉ đến 9 ngày?