Cung nữ cuối cùng của triều nhà Nguyễn vừa qua đời là ai?

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân cho cho biết, bà Lê Thị Dinh - cung nữ cuối cùng của triều Nguyễn đã từ trần vào hồi 19h ngày 21/2 tại phủ Kiên Thái Vương, TP Huế, hưởng thọ 102 tuổi.

Theo nhà nghiên cứu cổ phục, anh Nguyễn Đức Lộc, bà Lê Thị Dinh đã mắc bệnh nhiều năm nay và không còn minh mẫn như trước nữa.

Sinh thời, bà Lê Thị Dinh là cung nữ cuối cùng hầu cận Đoan Huy Hoàng Thái hậu - mẹ vua Bảo Đại cho đến ngày Thái hậu qua đời vào năm 1980. Nhiều năm trở lại đây, các nhà nghiên cứu đã có nhiều cuộc gặp gỡ bà Dinh để tìm hiểu về lịch sử triều đại phong kiến cuối cùng của nước ta.

Ông Nguyễn Đắc Xuân chia sẻ, bà Lê Thị Dinh là cháu ngoại của Quận Công Ưng Quyến (em trai thứ 3 của vua Kiến Phúc, Hàm Nghi, Đồng Khánh) và là vợ của ông Nguyễn Như Đào - lái xe của vua Bảo Đại.

Ông Đào sau đó đã tập kết ra Bắc, bà Dinh ở lại Huế một mình nuôi con chờ đợi chồng. Bà Dinh cùng coi trai và cháu nội ở tại phủ Kiên Thái Vương (số 179 Phan Đình Phùng, TP Huế) để thờ phụng hương khói cho 5 vua triều Nguyễn. Không chỉ thờ vua, mỗi khi có người trong gia đình qua đời, bà Dinh lại tổ chức lễ cầu siêu theo đúng tục lệ cung đình xưa.

Tại Huế, Kiên Thái Vương là phủ duy nhất đặt bàn thờ 5 vị vua triều Nguyễn. Để tiện cho nhang khói, bà Dinh và con trai dọn về ở hẳn trong phủ.

Trong một lần phỏng vấn khi bà Dinh 91 tuổi, bà cho biết vẫn nhớ như in ngày được vào cung phục vụ Thánh Cung Hoàng hậu, vợ vua Đồng Khánh và bà Hoàng Thái hậu Từ Cung, vợ của vua Khải Định và cả chuyện tận mắt nhìn thấy đám tang cung đình.

Khi đó bà Dinh kể, năm 8 tuổi đang học lớp 5 ở trường Đồng Khánh thì được bà Thánh Cung gọi vào cung. Do chịu khó nên được bà Thánh Cung yêu quý. 

Ngày đó có hàng trăm cung nữ phục vụ nhưng Thánh Cung không ưa ai mà thường sai bà Dinh làm bánh, giúp kẻ lông mày mỗi khi trang điểm. Mỗi tháng bà Dinh được triều đình trả 6 đồng tiền lương, quy ra mỗi đồng thời đó bằng 100 lon gạo.

Lên 15 tuổi, bà Dinh được chứng kiến tang lễ trong cung đình, đó là tang lễ bà Thánh Cung. Đám tang có nhiều nghi thức quan trọng. Trong đó, ngày nào Bộ Lễ cũng vào làm lễ. cúng cơm, cúng gạo.

Sau khi Thánh Cung qua đời, bà Dinh được điều đến phục vụ đức Từ Cung - vợ vua Khải Định. Vì biết chút chữ nghĩa nên bà Dinh thường được sai viết thư hỏi thăm vua Bảo Đại mỗi khi ông đi chơi xa. Viết xong, bà đọc lịa để Từ Cung duyệt rồi mới gửi đi.

Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, bà Dinh theo đức Từ Cung về cung An Định, rồi chuyển đến nhà số 79B, nay đổi thành 147 Phan Đình Phùng, và chăm lo cho bà Hoàng Thái hậu này những ngày cuối đời.

Sau đó, bà Dinh cùng con trai dọn về phủ Kiên Thái Vương sinh sống để lo hương khói cho vua Đồng Khánh, Kiến Phúc, Hàm Nghi và Khải Định, năm 1997 thì thêm bàn thờ vua Bảo Đại.

Bà Dinh còn kể, thời vua Khải Định, con trưởng của vua Đồng Khánh, mỗi lần giỗ các vua hoặc ngày Tết ở Thế miếu, Thái miếu, Triệu miếu và Hưng miếu thường tổ chức rất linh đình, kéo dài đến vài ba tháng. Mỗi miếu có 13 bàn thờ, mỗi bàn thờ phải có 1 con heo sữa 1 tháng tuổi, 1 mâm cúng với 20 phẩm vị.

Còn riêng phủ Kiên Thái Vương, đến ngày giỗ ba vua Đồng Khánh, Kiến Phúc và Hàm Nghi, vua Khải Định cùng các quan đến phủ làm lễ. Lễ phẩm cúng đầy đủ như tại các miếu trong Hoàng thành. 

Đến thời vua Bảo Đại thì đi xe hơi đến phủ làm lễ. Cúng một vua thì phải đơm đồ cúng đủ phẩm vị. Và quy tắc đó vẫn được bà Dinh gìn giữ cho đến trước khi qua đời.

Bà Dinh còn nói, trong 5 vị vua thờ ở phủ, bà thương nhất là cựu hoàng Bảo Đại. Ông vẫn có tiếng là ham chơi, mê sắc đẹp những cuối đời lại cô quạnh nơi đất khách quê người. Cũng chính vì thương ông mà bà đứng ra lo liệu mọi việc nhang khói cho vua. 

Mỗi lần tổ chức giỗ, bà đều mời con cháu của dòng họ Nguyễn Phước đến dự. Số tiền lo liệu công việc chủ yếu nhờ con cháu Bảo Đại ở Pháp gửi về và bốn đứa cháu nội của bà Dinh. 

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân từng nhận xét, tấm lòng của bà Dinh thật đáng quý. Bà là 1 trong số ít những người phục vụ trong cung đình, đặc biệt là lo liệu  cho bà Từ Cung cho đến những ngày cuối đời. Nhờ bà mà bàn thờ của năm vị vua ở phủ Kiên Thái Vương lúc nào cũng được hương khói đầy đủ.

Giai nhân Hà Thành (P2): Phận đời lưu lạc, chết trong điên dại, đám tang không giọt nước mắt của cô Phượng Hàng Ngang