Thảo dược kratom là gì và vì sao thảo dược kratom được gọi là 'heroin mới'?

Theo South China Morning Post, thảo dược kratom hầu như không nhận được sự chú ý ở Hong Kong cho tới khi bị cấm vào tháng 8. Hải quan Hong Kong đưa tin rằng, họ đã thu giữ đến 2,5 tấn chất hướng thần - với giá trị ước tính khoảng 6,67 triệu HKD (856.700 USD) - được vận chuyển từ Indonesia đến Florida, Mỹ.

Thật trùng hợp, trong các ngày từ 11-15/10, các chuyên gia của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) sẽ họp tại Geneva (Thụy Sĩ) để bước đầu đưa ra đánh giá về kratom xem có nên đưa loại thảo dược này vào danh sách các loại ma túy được kiểm soát toàn cầu hay không.

Bởi hiện tại ở Mỹ và nhiều quốc gia trên thế giới, kratom là loại thảo dược được phép sử dụng.

Thảo dược kratom là gì?

Theo báo Công an nhân dân, với những người thích dùng kratom, họ coi nó là một loại "thần dược" chữa bách bệnh. Và người dân ở Indonesia cũng coi nó như một dược liệu thần kỳ. 

Vậy thảo dược kratom là gì? Kratom được làm từ lá của cây thường xanh Mitragyna speciosa có nguồn gốc từ các nước Đông Nam Á, trong đó có Indonesia, Thái Lan và Papua New Guinea. Loại thảo dược này có thể ở dạng lá tươi, dạng lá khô hoặc chiết xuất dưới dạng bột. 

Indonesia và Thái Lan được xem là hai vựa lớn nhất sản xuất kratom trên thế giới. Và Mỹ được xem là thị trường chính của loại thảo dược này. 

Kratom ngày càng được sử dụng phổ biến trên toàn thế giới như một loại thảo dược giảm đau và thay thế cho thuốc giảm đau nhóm opioid. Nó có thể đang được nghiên cứu kỹ lưỡng hơn ở phương Tây, nhưng ở Tuana Tuha - một ngôi phía đông Borneo, Indonesia, kratom được coi là "của trời cho” và sinh kế của họ.

Kratom được sử dụng trong các bài thuốc cổ truyền từ nhiều thế kỷ nay. Nhiều tuyên bố cho rằng, kratom có thể khiến người sử dụng thích giao tiếp xã hội hơn, tăng ham muốn tình dục và giảm mệt mỏi, tăng lực. 

Người sử dụng có thể nhai lá tươi, pha  trà hoặc nuốt viên nang được chiết xuất từ bột. Indonesia là quốc gia cung cấp đến 90% kratom cho toàn thế giới. Có thể dễ dàng mua loại thảo dược này trên mạng internet ở quốc gia này. Và người bán luôn công khai mọi hoạt động. 

Thảo dược kratom - kế sinh nhai của nông dân Indonesia

Kratom là loài cây bản địa ở Tuana Tuha, một ngôi làng 3.000 dân, cách thủ phủ Samarinda của Đông Kalimantan bốn giờ lái xe dự kiến có chi phí đầu tư 33 tỉ USD. Những cây Kratom, gọi là Kedemba theo tiếng địa phương, thuộc họ cà phê và có thể cao tới 7 mét. Chúng đã và đang trở thành nguồn thu nhập chính cho nông dân trong làng, thay thế dầu cọ và nghề đánh cá.

"Kratom là những cây dại mọc ở vườn và trên khắp làng của chúng tôi. Khu đất rộng 1.200 ha từng là một đồn điền cọ, giờ đây đầy những cây Kratom”, ông Tommy - Trưởng làng Tuana Tuha, 29 tuổi, cho biết. “Ở đây chúng tôi có một câu nói, rằng với kedemba, tìm thấy một cái cây có nghĩa là chúng tôi tìm thấy tiền”.

Trước đây, dân làng Tuana Tuha từng đánh cá để kiếm sống nhưng nghề này không ổn định, đa số họ đã bỏ nghề. Cuối năm 2017, một người đàn ông đến từ Pontianak, thủ phủ của tỉnh Tây Kalimantan lân cận, đã đến làng để mua lá Kratom. Ông ta nói với những người dân làng rằng loại lá này có nhu cầu cao ở nước ngoài. 

Dân làng ở đây có tục, cho phụ nữ mới sinh uống vỏ cây kedemba đun sôi để làm sạch máu bẩn và nhanh hồi phục sức khỏe. Nhưng người dân chưa bao giờ ăn lá cây này. Chính vì vậy, khi người đàn ông kia đến, họ tin rằng, người nước ngoài sử dụng kedemba làm thảo dược. 

Iksan Maulana - 1 trong hàng trăm người dân làng Tuana Tuha nói nói rằng, ban đầu họ cảm thấy khó khăn nhất khi hái lá kratom vì không ai dậy họ. Mới đầu, họ chỉ hái được khoảng 50kg mỗi ngày. Còn bây giờ, khi đã thành thạo mọi, họ hái được đến 200kg mỗi ngày, kiếm được 400.000 rupiah (28 USD) /ngày cho bảy giờ làm việc

Làng Tuana Tuha đạt sản lượng cao nhất từ tháng 1 đến tháng 5 năm nay, khi 300 dân làng hái tới 50 tấn lá kratom mỗi tháng, cho doanh thu một tỷ rupiah (70.600 USD).

Thảo dược kratom khiến cả thế giới quan ngại

Thảo dược kratom gây quan ngại cho toàn thế giới từ cách đây vài năm và đến hiện tại vẫn còn nhiều tranh cãi về kratom. Mối băn khoắn lớn nhất là liệu kratom có phải là một loại thuốc nguy hiểm có thể gây nghiện hay không.

Trong vài năm trở lại đây, ngày càng có nhiều người Mỹ và các nơi khác trên thế giới sử dụng kratom như một chất thay thế hoặc điều trị chứng nghiện opioid - loại thuốc có chứa heroin và thuốc phiện.

Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng, kratom có thể gây nghiện. Thảo dược này chứa các hợp chất hóa học mitragynine và 7-hydroxymitragynine, gây ra tác dụng kích thích hoặc an thần, tương tự tác dụng khi dùng opioid.

Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã cảnh cáo rằng kratom và các hợp chất tác động đến thần kinh của nó có thể khiến người dùng có nguy cơ nghiện, lạm dụng và phụ thuộc.

Theo ghi nhận mới nhất, có hơn 300 ca tử vong liên quan đến kratom đã được báo cáo từ năm 2010 đến nay, chủ yếu tại Mỹ và Tây Âu. Một nghiên cứu khác của Trung tâm kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) cho thấy kratom là nguyên nhân gây tử vong cho 91 người từ năm 2016 - 2017.

Hiệp hội Kratom Mỹ tuyên bố vào năm 2019 rằng có khoảng 10-15 triệu người sử dụng dựa theo số liệu nhập khẩu từ Indonesia - quốc gia cung cấp kratom chính cho Mỹ.

Ở Mỹ, kratom được coi là bất hợp pháp ở 6 tiểu bang bao gồm Alabama, Wisconsin. Ở Châu Âu thì Ireland, Thụy Điển, Latvia, Lithuania, Ba Lan và Anh coi là bất hợp pháp, song Đức, Pháp và Tây Ban Nha lại coi là hợp pháp. Ở phương Tây, cũng như ở Indonesia, kratom rất dễ đặt hàng trên mạng và nó được bán dưới dạng bột màu xanh, trà hoặc kẹo cao su.

Vào năm 2019, tại  Indonesia, Cơ quan phòng chống ma túy quốc gia (BNN) muốn Bộ Y tế phân loại kratom là một loại chất hướng thần hàng đầu, như heroin và cocaine. Loại tội phạm ma túy nằm trong danh mục các chất cấm này sẽ phải lĩnh án phạt tối đa đến 20 năm tù. 

"Chúng tôi đang yêu cầu Bộ Y tế phân loại nó là một (chất cấm) đứng hàng đầu. Sự nguy hiểm của kratom gấp 10 lần so với cocaine hay cần sa. Chúng tôi vẫn đang tiếp tục tiến hành thảo luận", Yunis Farida Oktoris Triana, Phó phòng Phục hồi chức năng tại Cơ quan phòng chống ma túy Quốc gia Indonesia nhấn mạnh. 

Quy định không đồng nhất trên thế giới

Hiện nay những quy định về kratom trên thế giới không đồng nhất. Nhiều nơi đã áp dụng lệnh cấm lên loại thảo dược này, song vẫn có nơi cho phép tự do sử dụng. 

Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đã cấm sử dụng kratom trong dược thảo hoặc thực phẩm bảo vệ sức khỏe vào năm 2013 với lý do "có hại cho sức khỏe con người".

Vào tháng 8/2021, bất kỳ ai ở Hong Kong bị kết tội buôn bán kratom sẽ phải đối mặt với án phạt tối đa là 5 triệu HKD (gần 650.000 USD) và án tù chung thân. Việc sở hữu và tiêu thụ cũng là hành vi phạm tội.

Indonesia cũng đặt mục tiêu cấm kratom vào năm 2022. Thái Lan đã có lệnh cấm từ năm 1943, song đã hợp pháp hóa việc sử dụng cho người trưởng thành vào tháng 8.

Ở Mỹ, kratom đã nằm trong danh sách “ma túy và hóa chất cần quan tâm” của Cơ quan Phòng chống Ma túy trong vài năm, song không bị cấm ở cấp liên bang. 6 tiểu bang cũng như một số thành phố đã cấm thảo dược này và một số bang khác kiểm soát việc mua bán. 

Kratom hiện không nằm trong bất kỳ hiệp ước nào của Liên Hợp Quốc liên quan đến các chất bị kiểm soát và ma túy, South China Morning Post cho biết.

Các nhà nghiên cứu đang dấy lên lo ngại về việc sử dụng thảo dược kratom. Song hiện vẫn còn thiếu nhiều dữ liệu nghiên cứu và dữ liệu kết luận về kratom. Những người Mỹ ủng hộ việc cấm sử dụng thảo dược này khẳng định nó không có lợi cho y tế. Họ đưa ra những khả năng bị lạm dụng và tác dụng phụ cao. 

Trái lại, người ủng hộ lại cho rằng, nó có nhiều lợi ích. Họ nhấn mạnh rằng, đến nay vẫn chưa có ca tử vong nào hoàn toàn do việc lạm dụng thảo dược kratom.

Hiệp hội Kratom Mỹ đã tích cực vận động nhằm ngăn chặn lệnh cấm. Các chuyên gia tại cuộc họp của WHO sẽ xem xét các bằng chứng để đánh giá liệu kratom và các hợp chất chính của nó có đủ gây quan ngại để đưa ra mức độ giám sát chặt chẽ hơn.

Nếu các chuyên gia làm vậy, bước tiếp theo sẽ là một cuộc đánh giá chính thức. Điều này có thể dẫn đến việc kiểm soát chặt chẽ hơn trên toàn thế giới với loại thảo dược này.

Xem thêm: Giây phút ân hận của người phụ nữ nghiện ma túy chủ động gọi điện báo Công an đến bắt mình