Hoàng tử Lý Long Tường: Từ cuộc vượt biển tị nạn đến danh tướng giúp Hàn Quốc phá kế "con ngựa thành Troy"

Lý Long Tường và cuộc tị nạn nơi xứ người

Lý Long Tường sinh năm 1174 (Giáp Ngọ), là con thứ 7 của vua Lý Anh Tông (trị vì 1138 – 1175) và Hiền Phi Lê Mỹ Nga. Ông được ban chức Thái sư Thượng trụ quốc, Khai phủ nghi đồng tam ty, Thượng thư tả bộc xạ, lĩnh đại đô đốc hải quân, tước Kiến Bình vương. Ông là em trai vua Lý Cao Tông, chú vua Lý Huệ Tông.

Vào năm 1225, Trần Thủ Độ lật đổ nhà Lý, đưa cháu là Trần Cảnh vào hầu Lý Chiêu Hoàng, dàn xếp Trần Cảnh lấy Lý Chiêu Hoàng và nhường ngôi lập ra nhà Trần. Sau đó, Trần Thủ Độ tiến hành thanh trừng con cháu nhà Lý, buộc con chúa nhà Lý phải đổi qua họ Nguyễn, đày con cháu họ Lý đi vùng núi non hiểm trở phía Bắc.

Vào năm 1226 (tức niên hiệu Kiến Trung thứ 2 đời Trần Thái Tông), để bảo toàn tính mạng và lo việc thờ cúng tổ tiên, Lý Long Tường đã bí mật về Bắc Ninh, vái lạy tạ biệt lăng miếu Đình Bảng, tới Thái miếu thu gom các bài vị, các đồ tế khí, rồi trở lại Đồ Sơn cùng 6000 gia thuộc qua cửa Thần Phù, Thanh Hóa chạy ra biển Đông trên 3 hạm đội rời Đại Việt.

Sau 1 tháng lênh đênh trên biển, đoàn thuyền gặp bão lớn phải ghé vào Đài Loan. Lý Long Tường quyết định lên đường đến Bán đảo Triều Tiên thì con trai là Lý Long Hiền ốm nặng nên phải ở lại cùng 200 gia quyến định cư tại Đài Loan. Trên đường đi tiếp đoàn thuyền bị bão dạt vào Trấn Sơn, huyện Bồn Tân, tỉnh Hoàng Hải, trên bờ biển phía tây Cao Ly. Tương truyền rằng trước đó vua Cao Tông nhà Cao Ly nằm mơ thấy một con chim cực lớn bay từ phương Nam lên, vì vậy ông lệnh cho chính quyền địa phương tiếp đón ân cần, và đồng ý cho Lý Long Tường ở lại dung thân. Nhà vua còn tặng vùng đất Ung Tân để làm ăn sinh sống.

Lý Long Tường khi ấy đã 52 tuổi, cùng cùng gia nhân và binh sĩ bắt đầu cuộc sống mới trên xứ người với mọi nghề để sinh sống: vỡ đất, trồng rau, trồng cây, chăn nuôi, đánh cá... Mang nặng niềm thương nhớ cố quốc và ngày khôi phục lại giang sơn họ Lý, ông cho mở Độc thư đường dạy văn (thi phú, lễ nhạc, tế tự) và Giảng võ đường dạy võ (binh pháp, võ thuật).

Kế "con ngựa thành Troy" của Mông Cổ

Lý Long Tường và gia quyến định cư ở đây chẳng được bao lâu thì Mông Cổ hùng mạnh đem quân bành trướng sang các nước láng giềng, đến những nước xa xôi tận phía Nam như Đại Việt, phía Đông Bắc như Cao Ly. Năm Năm 1232, vua Mông Cổ là Ögedei (Oa Khoát Đài) chia quân hai đường thủy - bộ đánh sang Cao Ly.

Trên đường bộ, quân Mông Cổ tách làm hai, một cánh đánh thẳng vào kinh đô Khai Kinh, trung tâm nước Cao Ly, và một cánh quân đánh các tỉnh miền Tây. Thủy quân của Mông Cổ vượt giữa Trung Hoa và Cao Ly, tiến đánh tỉnh Hoàng Hải. Cuộc tấn công này đã bị đẩy lui. Lý Long Tường là một trong những tướng chỉ huy góp công đánh lùi quân Mông Cổ ở tỉnh Hoàng Hải.

Lý Long Tường khi ấy lãnh đạo quân dân trong vùng chống trả quân Mông Cổ suốt 5 tháng ròng bằng binh pháp của Đại Việt do ông truyền dậy. Binh pháp của ông quả thật lợi hại nên khiến quân Mông Cổ tốn nhiều thời gian, tiền bạc và xương máu mà không hạ nổi thành.

Sau người Mông Cổ dùng kế hiến tặng cho Lý Long Tường 5 hòm vàng với đề  nghị cầu hòa. Trong bối cảnh đánh nhau giằng co nhiều tháng liền rồi đối phương cầu hòa thì nhiều chủ tướng dễ dàng bị mắc mưu cho rằng đối phương đã "hết bài". Nhưng 5 hòm vàng mà quân Nguyên Mông tặng cho Lý Long Tường không đơn giản chút nào mà ẩn chứa trong đó cả một mưu kế.

Sử liệu Hàn Quốc có chép, người Mông Cổ đã đặt trong đó thích khách nhằm mục đích ám sát Lý Long Tường (có lẽ nghĩ rằng Hoa Sơn tướng quân thấy hòm vàng sẽ nảy lòng tham mà đưa về dinh). Một khi Lý Long Tường bị hạ thì toàn quân sẽ rồi loạn. Và dù không hạ được Lý Long Tường thì các thích khách này cũng sẽ cho một mồi lửa vào đại doanh làm hiệu cho quân bên ngoài đánh úp vào.

Trong thần thoại Hy Lạp, cái kế này đã rất nổi tiếng với điển tích "con ngựa thành Troy". Theo điển tích này, quân Hy Lạp kéo sang đánh chiếm thành Troy để cướp lại nàng Helen xinh đẹp bị hoàng tử thành Troy là Paris cướp về (thật ra thì Helen đồng lòng cùng Paris trốn khỏi Athens về Troy). 

Cuộc chiến kéo dài 10 năm với sự tham gia của nhiều vị thần. Dù quân Hy Lạp có nhiều chiến thắng quan trọng và hạ được người anh hùng số 1 thành Troy là Hector (anh trai của Paris) nhưng vẫn không hạ được tòa thành kiên cố này.

Sau này, người Hy Lạp đã dùng kế này ra lệnh xây dựng một con ngựa khổng lồ bằng gỗ, bên trong có các khoảng trống, quân Hy Lạp núp vào trong đó. Cả toán quân còn lại vờ nhổ trại, lên tàu rút lui ra khơi, để lại con ngựa khổng lồ. 

Người dân trong thành tò mò lôi ngựa về thành. Cả thành ăn mừng chiến thắng và tối đó khi mọi người đang ngủ say vì uống rượu và ăn mừng suốt ngày thì binh lính Hy Lạp phá ngựa chui ra và mở cửa thành cho quân đội Hy Lạp vào. Thế là quân Hy Lạp đã đánh phá tan tành quân đội thành Troy và đốt cháy thành.

Điển tích nêu trên có  nhiêu phần là sự thật thì không quan trọng nhưng nó trở thành bài học rất hay về việc dùng gián điệp. Trong quá trình chinh phạt về phía Tây, người Nguyên Mông có thể đã tiếp thu được tinh hoa từ điển tích này để dựng lại thành âm mưu ám hại hoàng tử Lý Long Tường.

Lý Long Tường phá kế "con ngựa thành Troy" thế nào?

"Hoa Sơn tướng quân" Lý Long Tường không phải một vị tướng đơn giản. Trong đầu ông là rất nhiều mưu kế, binh pháp đánh giặc và đương nhiên, chiêu trò của quân Mông Cổ không thể che mắt được ông. 

Lý Long Tường lại sai người đục lỗ phát hiện mưu gian nên tương kế tựu kế đổ nước sôi vào lỗ giết chết thích khách rồi đem trả lại hòm vàng. Việc đó khiến tướng Mông Cổ tức giận nên xua quân trả thù và rơi vào mai phục của quân Lý Long Tường. Trận đó, quân Mông Cổ đại bại.

Sau chiến công này, vua Cao Ly đổi tên Trấn Sơn thành Hoa Sơn, phong Lý Long Tường làm Hoa Sơn tướng quân. Vua Cao Ly cũng cho lập bia tại đây để ghi công ông. Trên bia có chép: "Đời An Hiếu vương nước Cao Ly năm Quý Sửu 1253 đại quân Mông Cổ tiến đánh quốc đô, đánh tiếp sang Ủng Tân phía tây gây tình thế nguy cấp. Vì nghĩa khí và chí anh hùng sắn có trong máu người quân tử Lý Long Tường đem quân giao chiến với quân Mông. Năm tháng trường kỳ kháng chiến, quân Mông Cổ thua hàng rút chạy. Nhà vua khen ngợi sai đổi Trấn Sơn Thành thành Hoa Sơn, phong cho Lý Long Tường làm tướng quân Bạch Mã, lại sai dựng Thụ Hàng môn để ghi nhớ công đức Hoàng thúc Lý Long Tường”...

Còn người Hàn Quốc thì nhớ mãi sự khôn ngoan, lòng dũng cảm và chiến công của Lý Long Tường. Thậm chí, họ còn đưa điển tích này lên màn bạc để ca ngợi vị hoàng tử nước Việt.

Vào năm 1958, trong dịp viếng thăm Việt Nam Cộng hòa, Tổng thống Hàn Quốc khi ấy là ông Lý Thừa Vãn đã tuyên bố rằng tổ tiên ông là người Việt. Theo nhà nghiên cứu Trần Đại Sỹ thì Lý Thừa Vãn là hậu duệ đời thứ 25 của Lý Long Tường. 

Báo chí Sài Gòn trước năm 1975 đã tin Tổng thống Hàn Quốc lúc bấy giờ là Lý Thừa Vãn đã tuyên bố rằng tổ tiên ông là người Việt. Dòng họ Lý gốc Việt tại Hàn Quốc thừa nhận cựu tổng thống Lý Thừa Vãn là hậu duệ đời thứ 25 của hoàng tử Lý Long Tường. Chuyện này vẫn gây tranh cãi nhưng cứ ghi tạm ra đây để cho thấy ảnh hưởng lớn của hậu duệ hoàng tử Lý Long Tường.

Sau này còn có một người khá nổi tiếng là hậu duệ của hoàng tử Lý Long Tường về việt Nam nhận dòng họ. Đó là ông Lý Xương Căn - Đại sứ Du lịch Việt Nam tại Hàn Quốc. Ông từng kể về dòng họ Lý trên đất Hàn được báo TTVH đăng hồi đầu năm nay như sau: "Trải qua 800 năm, con cháu họ Lý ở Hàn Quốc hiện có tới khoảng 2.000 người, các hậu duệ họ Lý đã có nhiều người tìm về cố hương. Tôi là con trưởng, là hậu duệ đời thứ 31 của dòng họ, tôi phải có trách nhiệm tìm về nguồn cội, tìm lại quê cha đất tổ, về cúng tổ tiên như nỗi mong đợi nhiều thế kỷ của dòng họ. Gia phả các dòng, các đời trong dòng họ Lý Long Tường được ghi lại rất tỉ mỉ, công phu, cẩn thận và luôn nhắc tới tâm nguyện được trở về thăm quê của ông tổ. Tôi không thể nào quên được cảm giác xúc động, tự hào khi có mặt ở Đền Đô, Bắc Ninh đúng vào ngày trọng lễ hằng năm”.

Hậu duệ của dòng họ Lý Long Tường tại Hàn Quốc có nhiều người thành đạt. Ngoài gia đình ông Lý Xương Căn, một hậu duệ khác nổi tiếng tại Seoul là ông Lý Hy Luận (Chủ tịch cộng đồng họ Lý xuất thân từ Hoa Sơn), cựu Tổng giám đốc Tập đoàn xây dựng lớn Booyoung lẫn tham gia Tập đoàn công nghiệp chế tạo Hyundai cũng có nhiều đóng góp xây dựng kinh tế ở VN.

Hoa Sơn tướng quân xuất hiện trong tiểu thuyết Hàn Quốc

Có thể nói rằng, Lý Long Tường có một cuộc đời nhiều bi kịch nhưng vẫn vẻ vang lẫm liệt. Ông đã trở thành vị anh hùng ở xứ người. Đó là một cuộc đời sóng gió và oanh liệt của vị hoàng tử nước Việt.

Dù có thể có tình tiết chưa được thẩm định, nhưng cuốn tiểu thuyết lịch sử Hoàng thúc Lý Long Tường của Khương Vũ Hạc xuất bản ở Hàn Quốc cách nay hơn bốn mươi năm đã cho thấy vị hoàng tử Đại Việt ấy thật là một đấng anh hào, một người tài hoa, hào hoa nhất bậc. Người rất được mọi người quý mến nể trọng bởi nhân cách, bởi tâm hồn trí tuệ trác việt.

Cũng theo cuốn sách trên, Lý Long Tường còn là một người đàn ông đào hoa. Hình ảnh ông bao giờ cũng rất đẹp đẽ trong mắt những giai nhân quốc sắc, dù ở Đại Việt hay khi đã sang Cao Ly… Hai mối tình với tiểu thư mạt vận Ngô Anh Cơ và cô tiểu thư đài các đất Cao Ly Trịnh Anh Cơ đã cho thấy cuộc đời vị Hoàng tử ấy thật đẹp và thật bi hùng…

Luôn nhớ về nguồn cội

"Cây có cội, nước có nguồn" - dù được vua Cao Ly trọng thị, lập chiến công hiển hách như Hoa Sơn tướng quân vẫn không nguôi nỗi nhớ quê cha đất tổ. Ông cho xây dựng một ngôi đình kiểu Đại Việt để thờ các vị vua Lý và muốn mọi người có một nơi chốn cụ thể để hoài niệm cố hương. Cuối đời, Lý Long Tường hay lên đỉnh núi Quảng Đại, ngồi nhìn về phương nam.

Xem thêm: Danh tướng nào thời chúa Nguyễn được ví như "Hùng Thiết Lũy"?