Cá heo ngủ thế nào để không bị chết đuối dưới đại dương?

Cá heo là động vật có vú sống ở đại dương và sông nước có quan hệ mật thiết với cá voi. Có gần  40 loài cá heo thuộc 17 chi sinh sống ở các đại dương, số ít còn lại sinh sống ở một số con sông trên thế giới như Dương Tử Amazon, sông Ấn, sông Hằng... Kích thước của cá heo có thể từ 1,2 mét và 40kg cho đến 9,5m và 10 tấn.

Cá heo sống trên toàn thế giới nhưng thường cư trú ở các biển nông của thềm lục địa. Thức ăn của cá heo chủ yếu là cá nhỏ và mực.

Cá heo là loài thông minh, thân thiện và sở hữu rất nhiều điều thú vị. Một trong số đó chính là giấc ngủ của cá heo. 

Có thể bạn chưa biết, cá heo không thể thở dưới nước. Vậy làm sao để chúng ngủ mà không bị chết đuối? Các nghiên cứu chỉ ra, chúng chỉ có những giấc ngủ ngắn từ 15 đến 20 phút. 

Thế nhưng loài cá heo không ngủ hoàn toàn. Chỉ có một bán cầu não của nó nghỉ ngơi. Do đó nó vẫn có thể bơi, thở và để ý những kẻ săn mồi.

Các nghiên cứu trước đây chỉ ra rằng, cá heo có thể giữ tỉnh táo trong nhiều ngày hoặc nhiều tuần liên tục mà không cần ngủ. 

Cá heo sở hữu cơ chế ngủ vô cùng đặc biệt, chúng có thể cho nửa bộ não nghỉ ngơi tại một thời điểm nhất định khi nửa còn lại vẫn tỉnh táo - một quá trình gọi là "Unihemispheric sleep". Cơ chế ngủ đặc biệt này không chỉ giúp cá heo không chết đuối, mà còn cho phép chúng giữ cảnh giác trước mọi nguy hiểm và thậm chí khuyến khích sự phát triển của não.

Một chú cá heo có thể tái tạo lớp da ngoài chỉ trong vòng hai tiếng đồng hồ ngắn ngủi. Đây là điều giúp chúng lúc nào cũng có một lần da trơn mịn. Và điều này được cho là nhằm giảm lực kéo khi chúng bơi.

Các nhà nghiên cứu còn chỉ ra rằng, cá heo có mạng lưới xã hội phức tạp. Các nhà khoa học đã phát hiện ra chúng thực sự kết bạn với những con cá heo khác. Ở một khía cạnh nào đó, những con cá heo khá giống với con người bởi chúng thích có những người đồng hành trên hành trình trưởng thành của mình. 

Âm thanh của cá heo cũng là một điều thú vị. Chúng thường sử dụng những tiếng lách cách và tiếng huýt sáo để giao tiếp với nhau dưới nước. Các nhà nghiên cứu đã phát âm thanh của cá heo trong một thời gian dài nhưng ngôn ngữ của chúng vẫn là một bí ẩn. Họ cũng đang cố gắng tìm kiếm mối liên hệ giữa âm thanh và hành vi của loài động vật này.

Mỗi chú cá heo đều có tiếng huýt sáo đặc trưng. Chúng sử dụng âm thanh độc đáo để  gọi nhau. Các nhà nghiên cứu tin rằng, những chú cá heo có thể ghi nhớ tiếng huýt sáo của những con cá heo khác sau nhiều năm xa cách.

Ngoài ra, cá heo còn có khả năng phát ra sóng siêu âm của riêng mình. Điều này giúp chúng phát hiện các vật thể khác qua sóng âm. Chúng tạo ra những âm thanh lách cách và bằng cách lắng nghe tiếng vang được tạo ra khi những âm thanh này "va" vào các vật thể, cá heo có thể định vị môi trường xung quanh nó.

Có thể bạn chưa biết, cá heo không bao giờ nhai thức ăn dù chúng có rất nhiều răng. Răng của cá heo phát triển nhằm mục đích kẹp chặt con mồi. Đôi khi chúng sẽ lắc hoặc chà xát thức ăn dưới đáy đại dương để xé thành nhiều miếng nhỏ giúp dễ nuốt hơn.

Một giả thuyết được đưa ra là do con mồi của cá heo chủ yếu là những loài cá nhỏ, và chúng cần nhanh chóng tóm chặt con mồi trong miệng trước khi bữa ăn của mình có thể bơi đi mất. Bỏ qua quá trình nhai để đảm bảo con mồi không thể chạy thoát.

Cá heo sống thành từng tốp mà chúng tự tổ chức với nhau để săn bắt con mồi, trốn thoát kẻ thù, hoặc thậm chí chăm sóc những con cá heo bị ốm hay bị thương. Thỉnh thoảng có những tốp cá heo nhập chung với nhau và tạo thành một nhóm lớn gồm hơn 1.000 cá thể.

Cá heo được con người huấn luyện để dò mìn, phát hiện tàu ngầm hoặc canh gác kho hạt nhân. Trong quá khứ, vào những năm 1960, Hải quân Hoa Kỳ đã đưa vào biên chế những con cá heo trưởng thành và huấn luyện chúng để phát hiện các mục tiêu dưới nước.

Thay vì sử dụng khứu giác làm nhiệm vụ như chó, cá heo được huấn luyện để phát hiện vật thể bằng kỹ thuật định vị tiếng vang. Khả năng định vị bằng tiếng vang của cá heo vượt xa mọi công nghệ thời bấy giờ, và vẫn còn rất hiệu quả trong nhiều tình huống thực tế ngày nay.

Tuy nhiên, các nhà hoạt động vì động vật từ lâu đã phản đối việc sử dụng cá heo cho mục đích quân sự.

Xem thêm: Chuyện có thật về chú cá heo Peter yêu say đắm cô trợ lý, biết ghen tuông và tự tử khi phải xa "người tình"