Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp đã "náo động" cõi văn chương thế nào?

Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp qua đời, văn đàn Việt Nam "lòng buồn không tả nổi". Ông sống một đời nghèo nhưng văn chương huy hoàng.

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

16h45 ngày 20/3, nhà văn Nguyễn Văn Thọ nhận được cuộc điện thoại từ họa sĩ Nguyễn Phan Bách - con trai trưởng của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp báo tin "bố cháu mất rồi" khiến ông sững người hồi lâu.

Suốt thời văn qua, làng văn chương Việt ai cũng biết nhà văn Nguyễn Huy Thiệp đã trải qua một giai đoạn khó khăn. Ông liên tục đổ bệnh. Khi vợ mất, ông gần như rơi vào trạng thái hôn mê, gia đình cũng như bạn bè tụ tập giúp đỡ nhiều.

Vài tháng trước, nhà văn Nguyễn Văn Thọ còn tới thăm, nhà văn Nguyễn Huy Thiệp nửa nằm nửa ngồi trên chiếc bàn con, tay run rẩy viết thơ: "Anh Nguyễn Văn Thọ/ Bạn thân của tôi/ Bốn mươi năm lẻ/ Một tấm lòng vàng...". Thần trí của ông khi ấy không còn tốt, chỉ viết được những câu lặp đi lặp lại...

Anh Nguyễn Phan Khoa (con trai út của nhà văn) cho biết, ông mắc bệnh từ tháng 3/2020, từ đó chỉ nằm trên giường hoặc ngồi dựa, mọi sinh hoạt phụ thuộc vào vợ, con. Những lúc khỏe, ông chống gậy đi một đoạn ngắn. Trên giường bệnh, ông viết thơ, vẽ tranh cho khuây khỏa, lạc quan sẽ sớm bình phục. Thế mà từ khi vợ qua đời năm ngoái, sức khỏe, tinh thần ông sa sút hẳn. 

nha-van-nguyen-huy-thiep-da-nao-dong-coi-van-chuong-the-nao-5
Trên giường bệnh, nhà văn vẫn viết thơ, vẽ tranh để khuây khỏa

Sự ra đi của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp khiến giới văn nghệ sĩ Việt vô cùng đau xót. Nhà văn Trần Thị Trường nhớ, 10 năm trước ông từng bị đột quỵ rồi hồi phục. Trận tai biến đầu năm ngoái đã quật ngã ông. 

Trong mắt bạn bè, Nguyễn Huy Thiệp là người hiền lành, nhút nhát. Ông ăn vận giản dị, dáng đi lù khù như một lão nông đích thực. Thời bao cấp, mỗi lần có nhuận bút, ông và Nguyễn Văn Thọ thường rủ nhau đi nhậu.

Khi bạn bè đàm đạo chuyện nhân tình thế thái, ông chỉ ngồi quan sát và cười. Nhưng khi bàn chuyện văn chương, ông lại rất hào hứng. Nhiều lần ông và Nguyễn Văn Thọ đã cãi nhau nói quan điểm văn chương khác biệt. Cãi nhau xong lại bá vai bá cổ cùng văn, cùng trò chuyện.

Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp là người trọng nghiệp viết. Ông từng nói: "Viết văn là 1 trong những công việc quan trọng trong cuộc đời. Trong cuộc đời có nhiều việc cũng quan trọng không kém và cũng hay không kém, những công việc của một con người bình thường. Nghề nào cũng có cái hay của nó... Nhưng nghề viết văn, nó đặc biệt, vì nó là bát nhã. Nó là một cái gì đấy về sáng tạo và lý thú. Một khi anh đã sáng tạo thì anh đánh lừa được thần chết, thậm chí đánh lừa được thời gian".

Cốt lõi văn chương của ông là đạo - không đơn thuần là đạo đức mà còn là lẽ sống, nghĩa lý lớn ở đời - được thể hiện dưới lớp vỏ ngôn từ "phũ. Ông viết về đời sống một cách thẳng thắn, trần trụi nhưng ở đó chứng đựng sự trăn trở với đạo làm người.

nha-van-nguyen-huy-thiep-da-nao-dong-coi-van-chuong-the-nao-0
Nguyễn Huy Thiệp là nhà văn đạt đỉnh cao của nghệ thuật viết truyện ngắn

Nhà văn Nguyễn Quang Thiều từng nhận xét, Nguyễn Huy Thiệp dám ác khẩu để nói ra sự thật. "Văn học không phải để con người ta cảm thấy sung sướng, tự mãn mà phải biết cảm thấy xấu hổ. Để nói ra những gì đau đớn, Nguyễn Huy Thiệp đã phải rất đau". Còn nhà văn Nguyễn Huy Thiệp nói: "Cao hơn chữ 'phũ' phải là chữ 'chân'. Phải chân thực".

Nguyễn Huy Thiệp quan niệm về nghề viết: "Viết lách là thứ nghề lao động bằng sự cô đơn của mình nên không hề đơn giản. Nghề khó, khổ và tôi vẫn gọi là thất nghiệp. Ngoài ra, viết văn cũng phải nhờ trời cho trong trạng thái mê mê tỉnh tỉnh, cũng như là trong tình yêu, thì mới có thể viết được".

Cây bút Nguyễn Huy Thiệp nổi lên từ năm 1985 qua những truyện ngắn đăng báo trên báo Văn nghệ đề tài nông thôn. Sau Tướng về hưu (1987) và Những ngọn gió Hua Tát (1989), ông trở thành hiện tượng độc nhất vô nhị. 

Lối viết thẳng của ông từng gây tranh cãi trên văn đàn. Nhà văn Trung Trung Đỉnh viết trong phần mở đầu Ngõ lỗ thủng: "Bấy lâu nay, giới văn chương nước nhà dấy lên một cuộc cãi lộn khá sôi nổi, về nhân cách của nhà văn. Một bên khen ông Nguyễn Huy Thiệp là viết hay, viết sắc sảo và trung thực. Còn một bên chửi ông Thiệp là đồ bịp bợm, ăn nói văng mạng, tục tĩu đểu cáng".

Thế nhưng, qua thời gian, văn chương của Nguyễn Huy Thiệp chứng minh được sức sống và tính nhân văn. Các tác phẩm của ông có giá trị tư tưởng, có tính nghệ thuật nhờ giọng văn đặc biệt, các chi tiết sắc nét, cấu tứ nhân vật có hơi thở, màu sắc riêng. Ông đã chạm đến những vấn đề liên quan đến vận mệnh, đời sống dân tộc, đòi hỏi những nhà văn có lương tri, lương tâm nhìn vào. 

Được biết, hôm 17/3 vừa rồi, nhà văn Nguyễn Huy Thiệp là một trong 50 tác giả được đề nghị xét tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học, Nghệ thuật với hai truyện ngắn Tướng về hưu, Những ngọn gió Hua Tát.

Tác phẩm gần nhất của ông là vở chèo cổ Vong bướm, sáng tác năm 2012. Năm 2018, ông ra mắt tiểu thuyết Tuổi 20 yêu dấu, hoàn thành từ năm 2003.

Trong sự nghiệp văn chương 50 năm với hơn 50 truyện ngắn, Tướng về hưu là tác phẩm đỉnh cao của ông.  Nhà phê bình Vương Trí Nhàn từng đánh giá: "Bằng lối kể thâm trầm của một kẻ vừa trải đời, vừa chán đời và không còn những hy vọng dễ dãi vào đời, trong Tướng về hưu, tác giả vẽ ra một khung cảnh ở đó, nếp sống thực dụng lan tràn, trở thành một thói quen; con người lì lợm lâu ngày đến mức mất hết cảm giác về sự lì lợm của chính mình...". Tác phẩm được đạo diễn Nguyễn Khắc Lợi dựng thành phim, ra mắt năm 1988.

Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp sinh năm 1950 ở Thái Nguyên, quê gốc ở Hà Nội. Khi còn nhỏ, gia đình di tản qua nhiều vùng như Thái Nguyên, Phú Thọ, Vĩnh Phúc.
Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp từng tốt nghiệp khoa Lịch sử, Đại học Sư phạm Hà Nội. Ông xuất hiện trên văn đàn Việt từ năm 1968 với một số truyện ngắn đăng Báo Văn nghệ đề tài về nông thôn. Ngoài truyện ngắn, ông còn viết kịch, tiểu thuyết cùng nhiều tiểu luận, phê bình văn học gây chú ý được xem là "hiện tượng hiếm" của văn đàn trong nước.
Trong sự nghiệp của mình, ông từng nhận huân chương Văn học Nghệ thuật Pháp (2007), giải thưởng Premio Nonino (Italy, 2008). 

Cảm phục chàng trai 10x tự thân nuôi em gái nhỏ sau khi bố mẹ qua đời vì ung thư

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Ngày 14/2, NSND Hoàng Dũng được xác nhận qua đời tại Viện Huyết học và truyền máu trung ương sau một thời gian dài chống chọi với bệnh ung thư.

Tin buồn: NSND Hoàng Dũng qua đời sau thời gian dài chống chọi với bệnh ung thư
0 Bình luận

NSND Trung Kiên từ trần vào sáng ngày 27/1, hưởng thọ 82 tuổi. Sự ra đi của ông khiến làng nhạc Việt mất đi một "cây đại thụ" với giọng nam cao nổi tiếng.

Vĩnh biệt NSND Trung Kiên - 'cây đại thụ' của làng nhạc Việt Nam
0 Bình luận

Diễn viên Thương Tín bất ngờ bị đột quỵ và đang được cấp cứu tại bệnh viện Tâm Trí Sài Gòn trong tình trạng nguy kịch.

Diễn viên Thương Tín 'Biệt động Sài Gòn' đột quỵ ở tuổi bao nhiêu?
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Học sinh, sinh viên cả nước sẽ được hỗ trợ 50% mức đóng BHYT thay vì 30% như trước

Từ 1/7,  học sinh, sinh viên cả nước sẽ được hỗ trợ 50% mức đóng bảo hiểm y tế, thay vì chỉ 30% như trước. Đây là điểm mới quan trọng trong nghị định 188/2025 của Chính phủ.

Hải An
Hải An 11 giờ trước
Viettel cộng tài khoản, mở roaming, chuẩn bị drone phát sóng cho vùng lũ ở Nghệ An

Tổng Công ty Viễn thông Viettel (Viettel Telecom) cho biết vừa hoàn thành việc cộng tiền vào tài khoản cho 31.000 khách hàng tại các khu vực bị cô lập do lũ lụt ở Nghệ An.

Đăng Dương
Đăng Dương 18 giờ trước
Science Fair 2025: Chuyến phiêu lưu kỳ thú đến vùng đất khoa học

Vào  ngày 03/08/2025 sắp tới, COSMOS chính thức tổ chức sự kiện khoa học thường niên SCIENCE FAIR 2025 , chia sẻ những kiến thức, trải nghiệm bổ ích và lan tỏa tình yêu khoa học đến cho các bạn trẻ trên địa bàn thành phố Hà Nội và bất cứ ai có niềm đam mê với bộ môn này. 

Ngô Trang Anh
Ngô Trang Anh 2 ngày trước
Nối dài chuyến bay nghĩa tình: Hơn 30 tấn hàng cứu trợ được trực thăng đưa đến vùng lũ Nghệ An

Những chuyến bay cứu trợ mang theo nhu yếu phẩm, mì gói, nước sạch… được chuyển kịp thời tới bà con vùng lũ Nghệ An đang bị ngập lụt, chia cắt.

Hải An
Hải An 2 ngày trước
Bộ đội cõng dân qua đoạn ngập đi chạy thận trong trận lũ lịch sử ở Nghệ An

Mưa lớn do hoàn lưu bão số 3 (Wipha) đã gây ngập lụt và sạt lở tại nhiều xã miền núi tỉnh Nghệ An. Hàng trăm cán bộ, chiến sĩ được huy động giúp đỡ người dân chống chọi với cơn lũ dữ.

Đăng Dương
Đăng Dương 3 ngày trước
Chỉ huy trưởng buộc dây thừng vào người bơi ra giữa dòng nước lũ giải cứu thành công 5 người mắc kẹt

Tại xã Mường Xén, tỉnh Nghệ An (địa bàn huyện Kỳ Sơn cũ), các lực lượng chức năng đã phối hợp giải cứu thành công 5 người bị mắc kẹt giữa dòng nước lũ.

Hải An
Hải An 4 ngày trước
Cảnh sát giao thông hỗ trợ đưa sản phụ đi sinh kịp thời giữa đêm bão

Trong đêm bão số 3 (Wipha), lực lượng Cảnh sát giao thông Công an tỉnh Quảng Ninh đã kịp thời dùng ô tô tuần tra để hỗ trợ sản phụ chuyển dạ trong mưa, đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

Hải An
Hải An 4 ngày trước
Nhân viên bảo vệ phản ứng nhanh cứu sống ngoạn mục người đàn ông bị ngưng tim ở bãi biển Nha Trang

Nhờ phản ứng nhanh chóng và kịp thời, nhân viên bảo vệ đã cứu sống một người đàn ông bị ngưng tim, ngưng thở tại bãi biển Nha Trang, Khánh Hòa.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Nghĩa cử ấm lòng: Trường Đại học Hạ Long nhận đỡ đầu nạn nhân mất 4 người thân trong vụ lật tàu ở Quảng Ninh

Trường Đại học Hạ Long đã thăm hỏi và bày tỏ mong muốn nhận đỡ đầu em Nguyễn Hữu P. - nạn nhân thoát chết trong thảm kịch lật tàu ở vịnh Hạ Long.

Đăng Dương
Đăng Dương 5 ngày trước
Quảng Ninh sẽ nhận đỡ đầu các cháu mồ côi trong vụ lật tàu du lịch ở vịnh Hạ Long

Tại cuộc họp báo chiều 20/7, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh cho biết, tỉnh sẽ có cơ chế hỗ trợ trẻ mồ côi liên quan đến tàu du lịch bị lật trên vịnh Hạ Long.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
Chân dung nam tài xế giúp đỡ người phụ nữ và 5 trẻ nhỏ trong cơn dông lớn ở Hà Nội

Thấy người phụ nữ cùng 5 đứa trẻ chật vật giữ thăng bằng giữa đường trong cơn dông lớn, gió mạnh, tài xế xe bán tải lập tức dừng xe hỗ trợ.

Đăng Dương
Đăng Dương 6 ngày trước
Sản phụ người Lào được cán bộ trạm y tế đỡ đẻ ngay bên đường nơi biên giới

Cán bộ Trạm y tế xã Thượng Trạch, tỉnh Quảng Trị vừa kịp thời hỗ trợ đỡ đẻ cho một sản phụ người Lào ngay bên đường vùng biên giới. May mắn, ca sinh đặc biệt này đã “mẹ tròn con vuông”.

Hải An
Hải An 7 ngày trước
Lật tàu trên vịnh Hạ Long: Bé trai 14 tuổi sống sót thần kỳ sau 4 tiếng trong khoang khóa kín

Liên quan vụ lật tàu du lịch trên vịnh Hạ Long, đến 20h45 tối 19/7, lực lượng chức năng đã tìm thấy 28 thi thể, trong đó có 8 trẻ em, đồng thời cứu sống được 11 người.

Hải An
Hải An 19/07
Bé gái 15 tuổi được giải cứu trên tầng thượng Bệnh viện Bạch Mai đã có mái ấm mới với đủ đầy yêu thương

Bé gái 15 tuổi đứng đứng chơ vơ trên tầng cao nhất của tòa nhà ở Bệnh viện Bạch Mai sau khi được giải cứu đã có cho mình một mái ấm mới với đủ đầy tình yêu thương, chia sẻ.

Hải An
Hải An 19/07
Người dân bất ngờ khi được phục vụ đồ ăn nhẹ miễn phí khi đến giải quyết thủ tục hành chính ở TP.HCM

Một số Trung tâm phục vụ hành chính công tại TP.HCM phục vụ đồ ăn nhẹ như bánh kẹo, trái cây, nước uống,…  miễn phí cho người dân đến giải quyết thủ tục hành chính.

Hải An
Hải An 18/07
PC Right 1 GIF
Đề xuất