Cổ nhân dạy: "Thân nghèo nghèo một lúc, tâm nghèo nghèo một đời"

Từng có câu "bần cùng sinh đạo tặc", nhưng cổ nhân xưa lại cho rằng, "thân cùng" không phải điều bất hạnh, thậm chí nó còn là cơ hội. Vậy nên mới nói "thân nghèo nghèo một lúc, tâm nghèo nghèo một đời".

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Cổ nhân có câu: “Thân cùng cùng nhất thời, tâm cùng cùng nhất sinh”, tức là thân nghèo thì nghèo trong một lúc một thời, nhưng tâm nghèo thì là nghèo cả một kiếp người. “Tâm cùng” ở đây là chỉ sự thiếu kém và thất bại ở tầm nhìn và cách ứng xử. Một người muốn trải nghiệm được cảm giác hạnh phúc đầy đủ thì trước tiên phải có một tâm linh sung túc, rộng lớn như biển. Người ta nếu có thể tu dưỡng được một tâm linh phú quý thì nhân sinh mới có được sự đầy đủ, dư dật thật sự.

Sự nghèo túng về vật chất có thể được cải thiện dựa vào nỗ lực làm việc của con người trong cuộc sống hàng ngày. Còn sự nghèo túng về tâm linh thì cần phải thông qua tu dưỡng, gột rửa, bồi bổ mới khiến tinh thần trở nên sung túc phong phú. Những người tu đạo hay những người có đạo đức cao thượng thời xưa không vì sự nghèo túng về vật chất mà cảm thấy buồn chán. Họ chọn cuộc sống “an bần lạc đạo”, bình thản với cuộc sống thanh bần nhưng trong tâm luôn giữ vững tín niệm nhân sinh. 

Một người “tâm cùng” thì cho dù cơm áo không phải lo, nhìn xuống không ai bằng mình, nhưng lại luôn vì lợi ích mà mưu cầu. Phàm sự tình gì liên quan đến lợi ích thì họ đều rất khó vượt qua. Trong mắt họ ngoài lợi ích ra thì thứ gì cũng không nhìn thấy. Những người như vậy thân không nghèo nhưng tâm lại nghèo. Tâm nghèo là bởi vì tầm nhìn quá nhỏ hẹp mà dục vọng thì quá mạnh mẽ, cam tâm tình nguyện vì lợi ích vật chất mà làm nô lệ, thậm chí đánh mất mình.

co-nhan-day-than-ngheo-ngheo-mot-luc-tam-ngheo-ngheo-mot-doi-9

Trong tác phẩm “Chính khí ca”, Văn Thiên Tường có câu: “Thời cùng tiết nãi kiến, nhất nhất thùy đan thanh”, ý là khí tiết của một người sẽ hiển lộ rõ ra vào thời điểm nguy cấp. Một người càng bị bao vây ở trong nghèo khó cực khổ thì càng dễ dàng nhận thấy phẩm chất và khí tiết của người ấy. Những người có thể giữ được khí tiết ngay cả khi bần cùng nhất sẽ để lại tên tuổi của mình trong dòng sông dài của lịch sử. 

Những người già trước đây cũng thường hay khuyên bảo con cháu: “Dẫu nghèo cũng không thể nhụt chí”. Con người sống trên đời, có rất nhiều thứ so với tiền bạc còn quý giá hơn rất nhiều. Đối mặt với sự nghèo túng vật chất nhất thời, chúng ta nên thủ giữ điều gì và xả bỏ thứ gì là sự lựa chọn của tâm linh, của phẩm chất đạo đức.

Có một chuyện về danh sĩ nổi tiếng nhà Hán là Chu Mãi Thần được ghi chép trong sử sách như sau:

Chu Mãi Thần sinh ra trong một gia đình bần hàn, hàng ngày dựa vào bán củi kiếm sống. Ông là người rất ham học, thường vừa bán củi vừa đọc sách. Người vợ không chịu được cảnh sống khổ ấy nên đã bỏ ông đi lấy người khác. Ông bảo với vợ rằng: “Nay tôi đã 49 tuổi, thế nào đến 50 tuổi, tôi cũng gặp được công danh. Lâu nay, mình chịu cực khổ với tôi cũng đã quen rồi, cố gắng thêm trong một thời gian ngắn nữa”. Người vợ của ông không nghe, vẫn bỏ ông để cưới một người làm ruộng.

Chu Mãi Thần không nhụt chí, vẫn tiếp tục miệt mài. Đến thời Hán Vũ Đế, Chu Mãi Thần được một người đồng hương tiến cử, được làm quan Trung đại phu. Chu Mãi Thần thường cùng với Tư Mã Tương Như, Mai Cao nghiên cứu và thảo luận về từ phú, đẩy văn học thời nhà Hán phát triển lên đến đỉnh cao, được sử sách lưu danh. 

Đào Uyên Minh triều nhà Tấn cũng là người an bần lạc đạo. Ông sinh ra trong một gia đình nhiều đời làm quan. Ông nội của ông là danh tướng Đào Khản, trọng thần hộ quốc của Đông Tấn. Tuy rằng cả ông nội và cha đều làm đại quan nhưng gia đình Đào Uyên Minh lại sống một cuộc sống rất đạm bạc, có thể nói là nghèo khổ. Mặc dù ông thường bị đói vì trong nhà không có gì ăn nhưng vẫn lấy việc học làm vui.

Đào Uyên Minh vốn có thể sống một cuộc sống quan viên, không phải lo cái ăn cái mặc, nhưng ông coi trọng nhân cách và khí tiết. Đào Uyên Minh nhờ có được sự tự do của tâm hồn, sự tôn nghiêm của nhân cách, đã viết ra những bài thơ bài văn lưu danh hậu thế. Ông lưu lại một gia tài văn học quý báu và cũng để lại một tài sản tinh thần vô giá cho thế hệ sau.

Xem thêm: Vì sao cổ nhân dặn "3 phần kinh doanh, 7 phần học làm người"?

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Người ta nói, càng thân càng dễ cãi nhau, điều này đúng trong mối quan hệ cha con và các thành viên trong gia đình.

Vì sao cổ nhân dạy 'phụ tử không thù, phu thê không oán'?
0 Bình luận

Hầu hết mọi khổ não ở đời và phàn nàn trong cuộc sống thường là những rắc rối tầm thường khi mà con người ta quá nhàn rỗi.

Cổ nhân dạy: Ở đời, nhan một chút là phúc, nhàn quá ắt thành họa
0 Bình luận

Bát tượng trưng cho công việc, sự nghiệp, chuyện làm ăn của gia chủ. Nếu vứt bát đi sẽ khiến tài vận của gia đình sa sút.

Vì sao cổ nhân nói 'đến nhà giàu cũng chẳng vứt bát mẻ đi'?
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Xúc động khoảnh khắc con trai gả mẹ 53 tuổi đi lấy chồng: “Dù ở độ tuổi nào, ai cũng xứng đáng có được những hạnh phúc riêng của mình”

Trong ngày cưới, người con trai đã chủ động trao tặng nhẫn vàng, kiềng vàng và bày tỏ lời cảm ơn, biết ơn vì công sinh thành, nuôi dưỡng, cũng như chúc phúc cho mẹ.

Thanh Tú
Thanh Tú 3 ngày trước
Mùa hè tình nguyện đặc biệt của những bạn trẻ Mỹ tại Việt Nam

Dù chỉ mới 16,17 tuổi và không phải là những thợ xây chuyên nghiệp nhưng nhóm bạn trẻ đến từ Mỹ đã không ngại ngần xắn tay áo, khiêng gạch, trộn xi măng giúp người dân Quảng Ngãi xây nhà tình nghĩa.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
Hà Nội chi 3.000 tỷ hỗ trợ bữa trưa cho học sinh tiểu học

Từ năm học 2025-2026 tới đây, 768.000 học sinh tiểu học ở Hà Nội, gồm cả công lập và tư thục, sẽ được hỗ trợ 20.000-30.000 đồng bữa ăn trưa mỗi ngày.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
Nam sinh đưa em đến điểm thi nhờ người trông hộ đã trúng tuyển vào trường THPT top đầu Hà Nội

Nam sinh Nguyễn Mạnh Đức từng được biết đến với khoảnh khắc đưa em gái đến điểm thi nhờ anh chị tình nguyện viên trong hộ để vào thi lớp 10 đã trúng tuyển vào trường THPT top đầu Hà Nội.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Tin vui: Toàn dân được khám sức khỏe định kỳ miễn phí từ năm 2026

Từ năm 2026, người dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ miễn phí ít nhất một lần mỗi năm, theo dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị đang được xây dựng.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Ông ngoại Hà Nội một tay chăm cháu 7 tháng tuổi từ A đến Z khiến cộng đồng mạng trầm trồ

Nhìn khoảnh khắc ông ngoại U70 chăm sóc cháu nhỏ từ bế ru, cho ăn, quấy cháu,… đến chơi cùng cháu cả ngày với thái độ ân cần, yêu thương khiến ai cũng xúc động và ngưỡng mộ.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
Cảnh sát Hà Nội huy động ca nô giải cứu nữ sinh viên chới với dưới sông Hồng

Nhận được thông tin một nữ sinh viên nhảy cầu Vĩnh Tuy, chới với dưới dòng nước xiết ở sông Hồng, Cảnh sát PCCC&CNCH đã kịp thời huy động ca nô để giải cứu.

Đăng Dương
Đăng Dương 6 ngày trước
Khoảnh khắc ấm lòng: CSGT kịp thời hỗ đưa tài xế đột quỵ trên cao tốc đi cấp cứu

Phát hiện tài xế xe cẩu bất tỉnh trong cabin trên cao tốc Pháp Vân – Cầu GIẽ, CSGT đã ngay lập tức mở đường, hỗ trợ đưa nạn nhân tới bệnh viện cấp cứu.

Đăng Dương
Đăng Dương 7 ngày trước
Không chờ đủ thủ tục, bác sĩ quyết định phẫu thuật khẩn cấp cho chàng trai “vô danh, ví rỗng”

Chàng trai 20 tuổi nhập viện trong tình trạng hôn mê sâu, không giấy tờ, không người thân. Không chờ đủ thủ tục, các bác sĩ quyết định mổ khẩn cầu để cứu người trong thời gian vàng.

Hải An
Hải An 05/07
Người dân Quảng Ngãi mở rộng vòng tay san sẻ chỗ ở với cán bộ từ Kon Tum chuyển về

Thấy các cán bộ Kon Tum mới chuyển về chưa có chỗ ở, người dẫn Quảng Ngãi đã mở rộng vòng tay giúp đỡ, chào đón, giúp họ nhanh chóng ổn định cuộc sống và công việc.

Thanh Tú
Thanh Tú 04/07
Không chỉ kịp thời đưa cháu bé tai nạn đi cấp cứu chiến sĩ CSGT còn hỗ trợ viện phí

Phát hiện cháu bé bị tai nạn giao thông khi đang trên đường làm nhiệm vụ, chiến sĩ đội CSGT số 6 (CATP Hà Nội) đã kịp thời đưa nạn nhân đi cấp cứu và hỗ trợ một phần viện phí.

Hải An
Hải An 03/07
Giao hàng gặp trời mưa, nam shipper nhanh tay dọn đậu phộng giúp chủ nhà

Giao hàng gặp trời mưa, thấy nhà chỉ có người già và trẻ nhỏ, nam shipper liền nhanh tay gom đậu phộng giúp. Hành động ấm lòng khiến dân mạng tấm tắc khen ngợi.

Hải An
Hải An 03/07
Ấm lòng trước khoảnh khắc loạt ô tô che chắn cho xe máy qua cầu lúc mưa to gió lớn ở Hà Nội

“Những lúc này, tôi chỉ mong xe mình to hơn để che được nhiều người hơn”, chia sẻ của tài xế xe tải khiến nhiều người xúc động.

Hải An
Hải An 02/07
CSGT Lâm Đồng kịp thời hỗ trợ sản phụ sinh con an toàn trên đường

Vào khoảng 4h50 ngày 1/7, trong lúc tuần tra giao thông, CSGT Lâm Đồng đã kịp thời phát hiện và hỗ trợ một sản phụ chuyển dạ sinh con ngay trên xe đặc chủng.

Hải An
Hải An 02/07
3 cuộc đời được hồi sinh nhờ nghĩa cử hiến tạng cao đẹp

Sau tai nạn giao thông, một người phụ nữ ở TP.HCM được xác định chết não, gia đình đã quyết định hiến tạng, đem lại sự sống cho 3 bệnh nhân đang nguy kịch.

Hải An
Hải An 01/07
PC Right 1 GIF
Đề xuất